Cambiamos de espazo. Esperamos que para mellor. En 10 segundos enlazarás a nova páxina. Se desexas acceder directamente, pulsa no seguinte enlace. Grazas e desculpa as molestias www.amigosdopatrimoniodecastroverde.gal

30 noviembre, 2011

CONTINUACIÓN ROTEIRO MONTECUBEIRO –BARREDO SERÉS-BARREDO - SÁBADO, 10 DE DECEMBRO DE 2011

Mapa do itinerario


- Ás 9.30 h Saída. Na Rotonda / Semirrotonda de Paderne.
-Deixaremos os coches en Barredo e o autobús trasladaranos a Serés.
-Ás 14:00 h. (Arredor desa hora), xantar na escola ou local social de Barredo. O que poida e queira que traia unha tortilla, (mellor comunicar quen está disposto a facela. Ccon tres ou catro abondan). O resto do xantar será a base de empanada e lacón.  Postre: queixo de San André de Barredo.
Distancia aproximada de 15 Km. A dificultade máis grande é subir a Monciro.
Achegamos plano do percorrido.
Comunicalo antes do día 5 de decembro por motivo de organización, ( non é o mesmo se somos dez ou se somos vinte) , no teléfono habitual ou no correo electrónico.
Animádevos a participar, deste xeito despedimos as actividades do ano que remata.
 
Saúdos. Manolo Muñiz

Pestana, un fotógrafo de luxo

O artista de Castroverde, no salón da súa casa de Bascuas, ante un autorretrato (Foto. Sebas Senande)

Polo seu interese reproducimos este artigo publicado no diario O Progreso de Lugo
23/11/2011 - Alberto Monsalve / El Progreso (Lugo)

O fotógrafo de Castroverde Baldomero Pestana atesoura na súa memoria aos seus 93 anos recunchos e experiencias de decenas de países do mundo. Ademais ten o orgullo de ser retratista reputado de celebridades como García Márquez, Neruda ou Polanski.
As VIAXES de Baldomero Pestana comezaron cando tan só tiña catro anos e emigrou a Buenos Aires, onde o esperaba a súa nai . Un tío que era xastre, e o máis culto da familia, ensinoulle ese oficio. Aos 11 anos pono a coser e aos 18 Baldomero Pestana xa vivía da agulla. Aínda que como el afirma, «era un traballo de supervivencia, non vía nel o meu futuro».
Pestana desexou viaxar polo mundo para logo escribir as súas vivencias. Embarcouse nun buque mercante como camareiro, grazas a un amigo, e atracou en Italia, España e Brasil. Ao seu regreso e xa casado, decidiu aprender fotografía en Buenos Aires nunha academia, onde sobresaíu como retratista, segun os entendidos, a disciplina máis complicada. «Era moi bo retratista ao meu xeito, ao xeito clásico». «Nunca quixen facer retratos con deformacións, quería sacar á xente ao xeito do Renacemento».

A obra de Baldomero Pestana marcou ás novas xeracións de fotógrafos, sobre todo de Perú, onde se instalou en 1958, cansado de política en Arxentina. Alí comezou traballando como fotógrafo no diario ‘El peruano', aínda que a súa actividade fotográfica foi moi ampla, xa que tamén traballou para importantes organizacións como Unicef, a ONU e importantes revistas como ‘Time', ‘Life' e ‘Esquire'.

Percorreu o país fotografando a realidade social, pero a actividade artística centrouna, sobre todo, nos retratos a intelectuais e personalidades do país.
Tivo a oportunidade de coñecer e retratar ao poeta chileno Pablo Neruda, premio Nobel. Anos máis tarde, en París, fotografaría a outro nobel, o escritor colombiano Gabriel García Márquez, cando estaba a traducir ao francés a súa famosa obra ‘Cen anos de soidade'. «Eu non gañei diñeiro cos meus retratos, quixen retratar a toda a intelectualidade e adquirín gran prestixio», di Pestana.

Unha vez instalado en París dedícase nos primeiros anos á fotografía e, despois, á pintura, a expor e viaxar. O seu xeito de crear era un tanto peculiar, «levantábame ás nove da mañá e empezaba a traballar, pero cada tres horas descansaba, porque a vista cánsase e o debuxo necesita esforzo, pasaban días e semanas ata que conseguía terminar unha obra». Para poder transmitir todo o seu talento afirma que «hai que concibir a obra, imaxinar como vai ser . Tamén asegura que «sempre leva moito tempo crear».

Pestana abandonou a fotografía profesional fai máis ou menos 20 anos, cando a paixón polo debuxo impúxose ata acaparar toda a súa enerxía. «Fotografando aos pintores coas súas obras, cheguei á conclusión de que podía ser como eles». Unha primeira exposición no 79, en Bruxelas, marca o seu novo rumbo artístico. Os seus debuxos a lapis, grandes formatos onde a figura humana é central, exhibíronse en galerías de medio mundo, desde Corea do Sur a Estados Unidos. «Cheguei ao debuxo como derivación do meu oficio de fotógrafo, a foto sempre é imperfecta, e eu lograba facer a foto perfecta retocándoa con lapis». Moitos debuxos eran das súas fotos.

Pestana acumula boas pezas de retratos fotográficos: Man Ray, Bioy Casares ou Bryce Echenique entre outros. Unha tarde de 1976, o pintor peruano Herman Braun pídelle que lle acompañe a un estudo de cine a retratar a un talentoso director. Era Roman Polanski. A sesión de apenas 15 minutos, non lle satisfixo. «Era imposta, tiña que retratalo en posturas que ordenaba Braun». No retrato que el lle fixo, Polanski pousa cun puro, sabéndose atractivo.

Como afirma o retratista, a arte «nace cun, en realidade todo o mundo séntese artista, é un modo de realizarse». Sempre o xeito de interpretar a arte adoita ser subxectiva e Baldomero expresa que «o público interpreta ao seu xeito, a arte serve para estimular e para reflexionar». Algunhas das súas obras máis importantes, a parte dos retratos de celebridades, son O prisioneiro; un díptico que lle encargou o presidente da compañía Samsung ou un mural que se fixo a partir dun óleo de Pestana no museo da ciencia de París. O artista manifesta que todas as súas obras «son como fillos» e lamenta vender algunhas.

Actualmente Baldomero Pestana pásase catro horas diarias navegando en internet para ver obras de arte, sobre todo pintura. «¡Canto pracer deume ler libros, escoitar música ou contemplar obras!». O creador manifesta: «xa que estamos vivos neste mundo, aproveitemos o mellor, a arte, a beleza, o amor e moitas cousas máis».

INFLUENCIAS

O creador admira o surrealismo

O artista Baldomero Pestana confesa que, entre as súas influencias, está o surrealismo. Ademais tamén admira pintores renacentistas como Alberto Durero ou Hans Holbein Buscou as súas obras por toda Europa para admiralas. Pero o que a el máis lle gusta é o realismo. Como artista se considera realista e as súas obras pertencen na súa maioría a ese estilo.

Obras favoritas

O creador revela que de entre as súas moitas obras, unha das súas favoritas é ‘O prisioneiro', unha pintura na cal hai un individuo que se fai atar polo público e libérase só. Ao falar dela percíbese o seu orgullo.

O artista de Castroverde expuxo a súa obra fotográfica e pictórica en numerosos países, desde Corea do Sur a Estados Unidos

27 noviembre, 2011

Fosa común e represión fascista na parroquia de Pena


Por
R. Polín

 
Nos estertores da memoria, aínda se debuxa a sombra húmida da figueira solitaria que ao pé do modesto templo neoclásico vela a fosa que os veciños de Pena cavaron ás présas no pequeno adro por volta do ano 37 para lles dar terra a dous milicianos republicanos abatidos a traizón por unha partida de falanxistas.

Setenta anos despois, as pólas sen vida desta Figueira da Eirexa –como a árbore dos xustos- aguantan o paso do tempo na acordanza dos máis vellos –entón mozos garridos e adolescentes-, coa imaxe fría da cova aberta fóra do camposanto, privada do sagrado repouso acarón das almas dos que un día camiñaron pola fortaleza do Couto de Pena, soerguida sobre as Penas do Eirado que propiciaron o litónimo parroquial.

Foi un dos reiterados lances tráxicos da cadea de violentos atentados que teñen sacudido a paz desta laboriosa e creativa tribo endogámica, atemorizando aos seus habitantes ao longo da historia contemporánea: por aquel entón, os homes de Pena afanábanse en levantar a pequena ponte de Pozos sobre o río da Balsa –o ollo máis fértil e pintoresco do Chamoso, rebentado con virulencia pola cobiza da empresa mineira López Paradela nos anos setenta. A véspera, o noso propio avó materno, o Sr. Polín, fora carrexar vigas e estribos de cantería para soerguer o pontigo. Facían os portes en carros do país desde a localidade de Outeiro, polo camiño da Pedra que traía os caleiros de Serés e Rebordaos con recuas de burros na procura do cotizado cal de Xivil, pola Agra Grande ou “de sete cancelas”, cabo da cova da Valiña e perto de onde García Teijeiro sitúa varios pozos sepulcrais.

Niso andaban, como parte dos traballos de rexeneración da vella calzada do camiño real que atesoura máis de vinte carradas de coios cargadas á mao mesmo por mulleres viúvas e meniños novos, cando soaron disparos no camiño do Cotón que viña do Taveiró, antigo e abeirado travesío de acceso á parroquia desde as veigas de Bolaño e San Martiño, agora cortado pola trapalleira concentración parcelaria de Montecubeiro.

Seguindo o costume dos verdugos, o pedáneo don José Ramón Gómez, da casa de Bastián, recibiu o mandado de mobilizar aos seus veciños para soterrar as vítimas do tiroteo: dous milicianos que agora ficaban mortos no que o lembrado Manuel Sarille chamaba aínda O Forno do Cal, próximo ao Rego dos Largatos e do casarío de Toldaos. Esta mesma testemuña asegura que o xefe da Falanxe de Baleira, un médico chamado Valero, apresara nos termos deste concello a sete desertores procedentes de Asturias, co uniforme da milicia e desarmados, quen foron retidos na cadea municipal do Cádavo, decidíndose o destino dos prisioneiros en xuntanza da Falanxe local que derivou no paseo de cinco deles cabo de Retizós, en tanto a parella restante –da que agora nos ocupamos sete décadas despois- era entregada a dous falanxes como trofeo, dirixíndose cara Montecubeiro talvez coa intención de estrar os cadáveres e sementar o pánico nesta terra masacrada polo fascismo: “Pararon a beber, atulláronse de viño, exibiron os condenados e leváronos a andar para o Forno do Cal. Asasináronos no camiño que conduce a Toldaos. Ninguén sabía de onde viñeran os mortos. Acompañounos até Pena o crego da parroquia…”.

O certo é que os de Pena cargaron en escadas os corpos ensanguentados, e de alí ao lombo dos homes do lugar, un quilómetro deica a Figueira da Eirexa, sobre o adro do templo. No corazón asasino non houbo lugar á compaixón nen ao remorso; máis unha vez, os nosos paisanos aprendían a lección do terror. Nesta ocasión, o noso avó tivera a sorte de librar de tan desagradábel encomenda debido á fatiga producida polos traballos da ponte, logo de chegar cun carro de pedra traída desde a aldea de Outeiro. Foi miña mai, daquela moza, quen acudira ao centro do lugar para asistir absorta á escena abracadabrante da chegada dos milicianos mortos. Ela acorda agora, coa súa venerábel lucidez nonaxenaria, o impacto emocional producido pola repentina visión daqueles militares republicanos tendidos nas escadas, irrompendo entre as casas do Lugar ao lombo dos homes, coas cabezas colgando do seu peso. Tan tenebrosa escena aos ollos dunha rapaza campesiña levouna espantada de regreso á casa, fuxindo da comitiva, encollida e temerosa. (Seica daba dó ver aqueles dous soldados de pescozo longo, cos brazos pendurados entre os pasos dos escairos).

Sen dúbida, a actitude humanitaria da veciñanza debeu contrastar coa nula piedade cristiá e escasa valía persoal do seu párroco don Joaquín, popularmente “O Moucho” ou “O cura vello”, actitude que impediría un enterro con xeito no camposanto parroquial, hoxe “Cemiterio Vello”, evitando ao tempo a súa oportuna anotación no rexistro de defuncións. Porén, logo de espilos da guerreira e outras roupas de proveito, unha voz piadosa reparou na conveniencia de lles cubrir os ollos para que a fría terra non petase sobre os rostros. Foi así como no adro da igrexa de Pena se tapou para sempre (?) o drama destes dous heroes anónimos, soldados descoñecidos que fican nunha fosa cuxa tráxica historia se vai esvaecendo coa vida das derradeiras testemuñas (Sarille describe con bastante acerto esta enigmática situación: “Non hai inscrición de nengún no rexistro civil, nen referencias a eles nos arquivos parroquiais, nen nomes, nen datas de defunción, nen nada… Desaparecidos dos que ninguén soubo outra palabra. Nen houbo a orde por mandato militar”. Agora, todo depende das nosas conciencias.

Aquelas xentes de Pena estaban afeitas a soportar a inquina fraticida dos falanxes que pouco antes remataran a tiros no camiño do Leiro Grande –fermoso biduedo no norte da parroquia- a Branco de Cogula –alcume axeitado ao modo de se vestir deste indiano regresado de Cuba- e ao Muiñeiro da Laxe, veciños da inmediata de Montecubeiro, comunidade vilmente inmolada polos militares franquistas comandados polo tenente coronel Florentino González Vallés e asesorados polos falanxistas locais, dentro das operacións de “limpeza de roxos” sinalados polo crego don Eustasio e como vinganza contra a sociedade agrarista Unión de Labradores (as populares “Coplas do Farelo” eran clarividentes ao respecto: “Como aos caciques aínda / non se lles cortou a acción, / botan enriba as súas garras, / queren desfacer a Unión”). Os mesmos asasinos que vilmente lle arrincaron os ollos ao mestre Arximiro Rico, os que lle cortaron os testículos e a lingua, mais non a dignidade.

Fora unha mañá ao saír da novena cando os lugareños se fixeran eco do estrondo producido por disparos no monte a tarde anterior. Sarille calcula que eran as dúas da tarde do 24 de Agosto do 37 cando unha partida numerosa de gardas e falanxistas -dirixidos polo mesmo capitán Manuel Vila que nas súas tarefas de limpeza non dubidara en pór en escena un espectáculo dantesco ao incendiar varias aldeas para localizar aos fuxidos-, prenderon no muíño da Laxe a Xosé Veiga, mero socio da Unión sen definición política, encamiñándose ao pé da casa-torre de Bascuas cara Pena, en cuxos límites lles deron orde de parar para os coser a balazos, producindo unha grande sangría.

(Na guerra do 36 viñeran tres veraos sen chover. É “a memoria da calor, da asfixia, a mestura do sangue con secura de fume”, o bafo de aquel mes irrespirábel que acompañou a Manuel Sarille e aos nosos mortos de Montecubeiro deica a fin dos días).

Un veciño do lugar de Piñeiro na mencionada freguesía de Pena -ben coñecido co mote d'O Terelo- que acudiu presto á Garda Civil para lle comunicar a descuberta de ambos cadáveres cando acompañaba o seu cabalo a pastar polo Monte da Capilla, non sería senón ridiculizado polos axentes da Benemérita, proba inequívoca da súa complicidade e coñecemento previo do acontecido. (Muito tempo despois tivemos a oportunidade de admirar un fermoso retrato de Xosé Veiga, “O muiñeiro da Laxe”, na acea que rexentaba perto da Ponte de Veiga, sobre as primeiras correntes do Azúmara que verten das extremas de Castro Verde cara a Terra Chá de Luaces, muíño remozado que aínda escoita o pasar do río).

Ben antes, a parroquia de Pena xa tiña padecido os efectos da pavoría desatada entre os seus. Miña bisavoa Ramona –que naceu co Provincialismo e morreu o día de San Pedro do ano 44 aos 95 anos, e que fora obrigada a casar aos 15- aínda lembraba as refregas dos facciosos carlistas agallopando a cabalo por Leira de Gatos, así como a derrota doutra partida carlista na corredoira de Bolaño a maos de veciños de ambas freguesías. Mais o suceso que verdadeiramente conmocionara a esta antiga comunidade castroviridense foi o asasinato a sangue frío dun tío-avó dos de Bastián, solteiro e coxo, que traballaba no xulgado de Castro Verde e que –facendo un uso fraudulento do cargo- adoitaba amañar a libranza dalgúns quintos privilexiados para non teren que ir á guerra de África, sempre a costa de mandar outros mozos á fronte (“Home coxo e can rabelo, líbrate del coma do demo!”, reza o proverbio). Uns de Tras da Serra seica ameazaran con que –de viren vivos- procurarían vinganza, cousa que cumpriron ao asaltar violentamente a casa e mallar no Coxo até a morte máis cruel, sendo vox populi a sorte dun criado que saíra vivo de tan tráxico lance mercé á presenza do can baixo o escano da cociña onde o atemorizado home se agochara. (Unha potentada facenda esta de Bastián que xa noutra ocasión tiña librado dun roubo programado por unha cuadrilla de salteadores finalmente espantados cara Bolaño ao se mobilizaren todos os veciños ceibando os cans da parroquia).

Aqueles meus vellos camponeses que celebraban con ledicia a poxa e a foliada do San Antonio, patrón dos animais, foron quen de me aprender que “non hai quen pague coma o tempo, un ao outro...”.


25 noviembre, 2011

Efeméride: 23-11-1957


 
Hai datas esquecidas, ou incluso encubertas, pero que foron importantes na Historia de España. Neste caso concreto, tamén na miña, pero máis na de Castroverde. Estoume referindo a un soldadiño natural da Fonsagrada, pero de familia residente por entón en Bolaño, que foi ferido de morte dunha raxada de metralleta Thompson, na noite do 23/24 de novembro do 1957 cando o tiñan, en Sidi Ifni, de garda na garita dunha polvoreira estupidamente construída nun cruce de rúas que tiña enfronte un arboredo. ¿Matárono os mouros, disparándolle agochados naquelas árbores? ¡Non, que fomos os seus, os españois, pola nosa imprevisión!

Na mañá daquel 24 achegueime ao hospital, de paso que me incorporaba ao Somatén creado de inmediato para participar na defensa da cidade. Alí falei co rapaz, que me dixo de onde era, pregándome “polos seus defuntiños” que lle dese auga, petición que non puiden cumprir porque mo prohibiu expresamente o cirurxián que lle cosera as tripiñas. Despois da Thompson a gangrena, que o pasou, en horas, de facer garda na polvoreira á permanente, “sobre los luceros”. En honor e lembranza súa, dou a coñecer estoutra evocación da última española, da última de Ifni, María del Henar Güemes, que se quedou en Sidi Ifni, despois daquela vergoñosa entrega, para defender as súas propiedades, as súas casiñas, obsequiadas, como tódalas demais propiedades, ao veciño de alén do Estreito.  

De Annual a Ifni

Dos agonías imperialistas, dos tragedias, pero ésta última, secreta ocultada, censurada. Ya se cumplió medio siglo de aquella noche de las gumías, de aquel inenarrable 23-11-1957, que si no pasó a mayores fue por obra y gracia de un chivatazo previo, por cierto bien pagado, ¡un cheque al portador, de un millón de pesetas, de la cuenta Tesorería del A.O.E., cobrado en Las Palmas! Y en segundo lugar por la valentía, decisión y aciertos del General, laureado, Mariano Gómez-Zamalloa y Quirce, precisamente casado con una luguesa, de la ilustre familia Menéndez, de Monforte. Su laureada le permitió enfrentarse al propio Franco en algunos asuntos de aquel “follón” de Ifni sin mayores consecuencias, salvo la embajada de Alcubilla, que se presentó en Sidi Ifni, con un cuatrimotor que aterrizó a altas horas de la noche para que el secreto fuese total, de parte del Generalísimo, con instrucciones de contención, terminantes por supuesto.

¿Otro Annual? ¡Y no pequeño ya que le costó a España 200 muertos, 100 desaparecidos y unos 500 heridos! La diferencia, además del número de víctimas, incomparable con la tragedia de 1921, eso es cierto, estribó en que lo de Ifni no tuvo un Expediente Picasso, nin un Batet que jugase con las cartas boca arriba.

Ahora, si; desparecida la censura, si, que ya llevamos una amplia bibliografía sobre el tema “Ifni”, entre otros, tres publicaciones mías: Cacería de Ciclóstomos en Ifni, IFNADA, y Operación: Cuñada. Las tres en este blog. Pero, por lo que a mí respecta, me queda y me falta una evocación: La última española en Ifni: María del Henar Güemes. Y aquí presento sus fotografías, que estimo muy elocuentes por si mismas, facilitadas por su sobrina nieta, Mar Rodríguez Güemes. Seguidamente, dos de sus últimas cartas, mal escritas pero no menos elocuentes, ¡todo un monumento para la Historia de España!


He aquí nuestra heroína, Mary Güemes, en sus días de esplendor, la primera de la izquierda, bien acompañada en el esplendoroso Casino de Oficiales de Sidi Ifni. Esta es la fotografía victoriosa; la siguiente es el retrato de una derrota absurda: después de entregado Ifni el 30 de junio del año 1969, Mary posa para un fotógrafo nativo, ¡ya no quedaban allí españoles, puesto que ella fue la última!, y precisamente junto al teleférico portuario construido por España con posterioridad a 1957, precisamente desde que no quedaba posibilidad alguna de seguir reteniendo aquel enclave. Explicación: ¡Quijotes que somos…, entre otras cosas!



Derrotados en Ifni, moral y bélicamente, la ciudad, Sidi Ifni, resistió hasta su…, ¿entrega, retrocesión, claudicación…?, el 30 de junio del año 1969, ¡doce años de asedio, algo inaudito en pleno siglo XX!, gracias a un cinturón defensivo, a unos diez kilómetros del palacio del Gobernador, dotado de trincheras, blocados, alambradas, campos de minas, etcétera, etcétera. Algo inaudito, risible incluso si no se tratase de una tragedia imperialista.


Abandonado el Territorio, abandonadas y desprotegidas, sin un resguardo diplomático, las propiedades de los españoles, María del Henar Güemes, la más valiente de todos nosotros, tanto o más que María Pita, o Agustina de Aragón, o…, sin cañones y sin pólvora, se quedó allí, con su propiedad de casas vacías…, esperando tener a quien vendérselas! ¿A quién, si España había abandonado, regalado, cientos de ellas, auténticos palacios, que fueron invadidos de inmediato por aquellos invasores? Allí resistió y allí murió, más sola que la luna, en aquel país de la media luna. Estos fueron sus estertores, dos cartas de las de leer entre líneas, pura crítica histórica; la última de ellas franqueada en Ceuta, a donde la envió en mano, seguramente que para eludir la censura marroquí:


Con su propia ortografía, tal cual:

Sidi Ifni a 7 de Enero de 1988.- Srs. de Gomez Vilabella.- La Coruña.-
Muy queridos amigos Josefina y Jose Maria:
No podeis imaginaros la alegría que me dió vuestra carta, pues aunque sean pasado unos cuantos años, lo bueno, no se olvida nunca.
Os recuerdo perfectamente, en efecto cuando tu casa era aquí a lado de la Farmacia y, después cuando os pasaisteis a casa del Banco, donde, yo pasaba muchas tardes contigo ¿te acuerdas?. En efecto recuerdo aquel tablillé que yo te corté y pasábamos un ratito muy bien con la costura. Os repito que os recuerdo perfectamate y como tu dices con un poco de tristeza, aquel tiempo pasado tan bueno y tan familiar y alegre ahora es todo muy distinto por muchas razones…
Yo cuando esto lo dejó España aquí a Marruecos, no pensé que estaria tanto tiempo, pero, por razón de muchas cosas que se presentan… pues se me ha pasado el tiempo sin darme cuenta. Me quieren mucho aquí en Sidi Ifni claro, cuando les digo que voy a terminar todos mis asuntos y problemas y que me voy a España, me dicen: no te vayas no te dejamos marchar. Yo cuando vine como os digo antes, cuando España regalo esta Ciudad a Marruecos yo estaba en Madrid con mi familia una temporada grande porque me fui a quitarme La Apéndice, y quedé allí en Madrid una temporada larga y cando regresé en ese momento de la entrega y precisamente en el último avión, que salió de Madrid Sidi Ifni, pues no pensé que me estaría tanto tiempo como os digo pero… Yo cuando llegué, me quede como siempre en el Hotel España, pero a los pocos meses, me pasé a una casa mia porque el Hotel estaba muy mal atendido en todo y en mi casa estoy.
El pasado año en el Mes de Marzo creo fue, pasaro aquí tres o cuatro días 42 canarios, de los que residían aquí y muchos nacidos aquí; pasamos unos días muy agradables recordando tiempos pasados, les atendieron muy bien en muchas casas y algunos, no les dejaron ir al Hotel, le quedaron en sus casas, se fueron muy contentos y dicen que en este año que empezó hace unos días, que repetían el turismo. Y en el Mes de Mayo pasado, otro grupo de residentes aquí y parece algún periodista, pero yo no les vi porque pasaron solo aquí dia y medio, no me di cuenta. De todas formas el mes de Mayo era lo que llaman el ayuno de ramadan y por eso no pasaron mas que un dia.
Yo os deseo que el año que ha empezado 1988 sea para los tuyos y llegue lleno de felicidad y de todo lo bueno.
Me teneis que perdonar si esa carta no está muy correcto lo escrito, estoy un poco nerviosa, no te lo puedes imaginar. Bueno lo importante es que esta os llegue y me contestas lo antes posible, pra yo estar tranquila de que os llegaron noticias mias y en la próxima ya es distinto, ya lo haré mas tranquila.
No tengo en este momento ninguna fotografía mia, en la próxima os la mando y se pasan estos días de la niebla y la bruma, quiero hacérmela en la calle y en color.
Muchas gracias por la lotería deNavidad, que me regalastes ¿nos tocaria? Yo espeero vuestra fotografía de todos.
Las cartas tardan mucho aquí, una veces tardan doce días, otras dieciocho. Bueno ya esta bien, en la próxima, ya lo hare más tranquila y os contare mas cosas de todo. Me contestas pronto, quedo esperando la vuestra.
Os deseo toda clase de felicidades en este año que empezamos.
Os mando mis cariñosos saludos con un abrazo.- Firma-
Mary Güemes. Avenida del Principe Heredero, 5 – Sidi Ifni (Agadir) Marruecos.
-.-

Esta otra fue la final. Con sello de España, por qué? Ya con dificultades en Ifni, le debió entregar el sobre, seguramente a algún turista, para que se lo sellase y depositase en España, lo que es igual a decir, “sin censura”.



Transcripción, para hacerla más legible:

Sidi Ifni (Marruecos) a 20 de enero de 1989
Muy querida y recordada amiga Josefina y todos.
Teneis que perdonarme este silencio mío, pero es que tengo una temporada, con unos problemas sensacionales y de todos responsables (los mios) Consulado a que pertenece esto y Embajada de España en Rabat. Me crucificaron los mios… Precisamente ayer pase un dia muy malo por un grave problema que me han hecho ellos, un Consul, un perfecto… El próximo martes voy me iré a Rabat a ver al Sr. Embajador y a poner las cosas en claro. España y los españoles cambiaron mucho… Que exteriores… Claro disfrutando de los momentos difíciles por los que pasa este pobre país, cosas normales de la vida.
Tengo también muchas dificultades para recibir dinero y toda mi propiedad la tengo cerrada y con problemas que me han hecho ellos. Hoy tengo un estado nervioso malo, pero no quiero dejar pasar un dia mas sin escribirte. Todas tu cartas las herecibido, pon mi dirección como yo te pongo el remite. Tu fuiste la primera amiga que yo tenia cuando yo llegue a Sidi Ifni, primero en la casa esta aquí a lado del Casino y después cuando pasastes a la casa de Banco Exterior.
Con respecto al famoso Periodista que publicó mis informaciones, también tengo grande disgusto, por lo poco que me he enterado; yo no sé quien le informaría de la mayoría de lo que dice, yo no. No he querido que me manden la prensa para no disgustarme al leerlo. La prensa ahora dice muchas tonterías y muchas mentiras, eso de las Pincesas…con que de la que no somos princesas… Ya me enfadé con el.
Yo quiero que me hagáis este favor no me dejéis y lo antes posible. La dirección de esa prensa que publicó mis reportajes y de cómo me dirijo al director de esa prensa, y preguntarle tu marido por teléfono o de la forma que el lo vea mejor si yo le puedo mandar, para que sea publicado lo que yo mande y al mismo tiempo, pedirle que no tengan en cuenta nada de es Periodista Jesus torbado. Yo quisiera también tener la dirección de ese periódico que se llama el EL PAIS. Lo miso la dirección y como me dirijo a Director, para que publique lo que yo mande. Aquí los españoles que conozco residentes aquí en Marreucos profesores y demás, me dicen, que salga en el Pais lo tuyo EL PAIS, me alegraría mucho que me ayudasei en esto, lo antes posible. Y perdonarme de esta tempodada de silencio mio por todas estas razones que algo os digo, aunque como os digo hoy estoy muy nerviosa. Estas fiestas de Navidad he tenido mucha tristeza y con tantos problemas os repito. Me crucificaron los mio… Si supieseis algo os asustaríais, por eso perdonarme mi silencio. Me alegrará mucho que los días de Navidad fuesen buenos para vosotros, y que este año que hemos empezado, sea lleno de felicidades para toda esa buenísima familia que es la vuestra.
Hay una Revista de mujeres, que se llama GRECA ¿la conoces, tees fácil me mandas un numero por correo, como prensa, si s es fácil, si no no, no te preocupes.
Aquí, cada año que pasa hace mas frio, y este año dicen por aquí que en todo Marruecos, mas frio que nunca. Todo diferente…
Bueno ya me contarás como están tus hijos y todos vosotros.
Bueno, quedo esperando vuestras noticias y te repito Josefina que no tengáis en cuenta esta temporada de silencio, por mis muchos problemas.
Os mando mi recuerdo y un fuerte abrazo para todo.-Firmado.
Mary Güemes – Avenida del Principe Heredero 5 – Sidi Ifni- (Agadir) Marruecos.
-.-

Aunque Josefina le envió la revista susodicha, y la escribió varias cartas, las noticias de Mary Güemes se eclipsaron. Ella se eclipsó, en efecto, amargada, podre de soledad y de injusticias, pero cuantos la conocimos, y sabemos de su gesta personal, individual, tenaz, la debemos subir al altar de la Historia de España, que bien se lo merece. De los “Últimos de Filipinas” se hizo incluso una película, pero, de la “ÚLTIMA DE IFNI”, qué…? Yo, por mi parte, por nuestra parte, hago por ella lo que puedo, lo máximo que me es posible: colgar en internet esta reseña, esta sentida evocación.

Xosé María Gómez Vilabella

APOIO A PREESCOLAR NA CASA

A Xunta de Galiza quere eliminar o  programa Preescolar na Casa que pode supor o despedimento de 42 traballadoras e traballadores e a liquidación da atención educativa a 4.000 familias
A consellaría de Traballo retira todas as subvencións abocando este servizo público ao peche e os seus traballadores ao paro.

LEMBRADE:
Convocatoria dunha manifestación para o día 26 de novembro, sábado, ás 12:00 h que irá desde a Praza de Ferrol en Lugo ata  a Praza do Rei.
Non esquezades deixar o voso apoio asinando en:
http://www.peticionpublica.es/PeticaoVer.aspx?pi=PnC2011

Saúdos.
Manolo Muñiz

Homenaxe a Xosé Manuel Carballo

23 noviembre, 2011

Xa que Castroverde colaborou na guerra de Ifni aportando un soldado, aínda que involuntario, un heroe, o primeiro dos feridos de morte, precisamente na noite do 23 /24 -11-1957, tamén nos incumbe falar dela.

 
La Isleta (Las Palmas de G.C.). Venres, 23-11-2007. Cincuentenario do ataque a Ifni.
De esquerda a dereita: O Xeneral Ares, Mary Paz (neta do Gobernador Xeneral Gómez-Zamalloa; súa avoa era de Monforte), Diego Barber (que donou este monumento), XosefinaRielo Castiñeira e
Xosé María Gómez Vilabella (que participou como “Somatén” na defensa de Sidi Ifni).
-.-


19-11-2011 Presentación no Auditorio Municipal de Ourense
da novela histórica “Boualam de Ifni”,
da que é autor o escritor catalán Antolín Hernández Salguero.
 
 
Intervención neste acto do noso colaborador Gómez Vilabella:

…/…

Tengo el honor de presentarles una…, voy a decir, enciclopedia, pues el calificativo de novela sería una contradictio in terminus. ¡Transmutó mis creencias pues, antes de leer esta obra, servidor no creía en la transmigración de los espíritus; ahora, si! Este autor, este Antolín, no hubiese sido capaz de matizar esta creación, por imaginación, por información y por capacidad de análisis que tenga, si no se tratase de un ser reencarnado: Su antecesor vivió en Ifni; no sabría opinar si fue cristiano o musulmán, pero sí que vivió allí, vivió sus anécdotas, sus comedias y sus dramas, en definitiva sus gestas; ¡y lo hizo en unos años en que Antolín aún andaba por el París de los niños!

Percibo un resentimiento, un: ¡Si yo estuviese allí, y con mando en plaza, cuántas cosas serían distintas, cuantos errores hubiese aquilatado, eliminado! Esta percepción me hace suponer, casi diría intuir, que Antolín fue una de las víctimas de aquel error de cotas del Canarias…, y así está de resentido! No tienen mérito las ironías de quienes hemos vivido, personalmente, sobre el terreno, y en sus momentos cruciales, la novela de Ifni, aquella gran novela histórica, por no decir histriónica, pero sí lo hay en quien fue capaz de ver, y eso a posteriori, a través de las cortinas de la censura. ¡Esta obra la tecleó Antolín, por supuesto, pero su ordenador fue, es, metempsicósico; y me daréis la razón desde sus primeras páginas!

Julio Verne, por citar un caso notable, fue capaz de describirnos los piélagos de los siete mares sin salirse de su bañera; Antolín analizó el caso Ifni sin necesidad de cruzar el estrecho, y sin ponerse un tarbush por montera. ¡Os lo afirma y firma este servidor, actuando a los efectos como testigo presencial, de cargo! Otra tanta imaginación no tuvo Cervantes pues, en definitiva, don Alonso Quijano era un espécimen representativo de su país y de su época; por tanto, coetáneo suyo. He aquí el mérito: la capacidad de analizar la Historia en sus causas, y no simplemente contar lo que nos mandaron decir aquellos que mandaban cuando los hechos ocurrieron. ¡Así escribían los Cronistas, y ahí está la monotonía, el aburrimiento, de tantos libros, simplemente fechas, nombres y hechos de armas! Alguien dijo que, Historia es la narración de los sucesos sucedidos sucesivamente en la sucesión de los siglos! Pues no, que eso también lo pueden hacer los loros: Historiar es analizar, analizar sin piedad, descarnadamente, a estilo cirujano, para eliminar, para dilucidar, para desviar las deformaciones, las tendencias. También se nos dice que los pueblos que olvidan sus errores históricos están condenados a repetirlos. ¿Pero qué olvido cabe cuando ni siquiera se llegó a conocerlos?

No se piense, con estos prolegómenos, que se trata de un libro insulso, un análisis de laboratorio. ¡En absoluto! Hay verismo, inteligencia, percepción y penetración, pero también imaginación. ¡Mucha, y de la buena, harmoniosa y grata, tanto que escasea hoy en día, en esta época en la que el lector alza la cabeza a cada página de ciertas obras para preguntarse: ¿Este autor, esta autora, a donde me lleva; sabe lo que quiere, o lo que dice, o dice lo primero que se le viene a la péñola; no estará agitando una coctelera de palabras inconexas, de pensamientos inmaturos? “¡Dios, qué buen vasallo si hobiese buen señor!” ¡Dios, qué buen Autor, dirán tus lectores cuando te lean, cuando se adentren en esta obra!

Pues, eso, que para conocerte estamos aquí, nada menos que en Ourense, en la tierra del oro, un país áureo, y no sólo en metal, sino, y también, en literatura. ¿Será cosa de proclamar a nuestro Antolín hijo adoptivo? Antolín, suerte que tienes de que estemos en el siglo XXI pues si hubieses publicado este libro hace medio siglo, tu recepción no sería aquí, en este salón, sino en los de Pereiro de Aguiar. ¡Cadena perpetua…, para que no abrieses las ventanas del saber y de la verdad!

Si de algo podemos presumir los viejos es de nuestra experiencia, o lo que es igual, de los posos de nuestras vivencias; pues bien, la experiencia de mis tres cuartos de siglo devorando libros es la división básica de nuestras lecturas, pues hay dos clases de libros, dos clases de lecturas: las de matar el tiempo y las de aprovechar el tiempo. Para matar el tiempo vale todo, para aprovecharlo, no. ¡Hay tanto, y tan poco útil, útil sin por eso dejar de ser ameno! ¡Ahí está la maestría de ciertos autores, de los que son, a la vez, literatos y pedagogos!

Centrándonos en el presente: Es una narración que ata, que prende, que te lleva a donde quiere, y sin presión alguna, sugestionado por el buen decir. De paso, enseña y hace meditar al lector en lo que es capaz el ser humano, más allá de la cultura que tenga asimilada, cuando se ve en disyuntivas vitales. En definitiva, cumple el viejo aforismo pedagógico de enseñar deleitando.

El léxico es castrense, de lo más cuartelero, y por ende, verídico. Lo que antes dije: ¡Antolín estaba allí, en su ser anterior, y sonaron en sus oídos los “paqueos” del frente, de un frente sin frente; un frente atípico, de emboscadas; un frente teledirigido, dirigido a distancia, y ello por intereses creados, que diría Benavente, espurios!

¿Qué se puede aprender hoy en día reviviendo el sin sentido de aquellos combates? Ante todo, a amar la paz; y a optar por una convivencia de nivel diplomático. ¿Os parece poco? Aquello de los latinos de que, “Si vis pacem, para bellum”, quedó en ridículo, y de paso, obsoleto, en la tragicomedia de Ifni. En el fondo no queríamos la paz, ni la paz ni la convivencia, que es lo mismo, sino el retorno al Imperio, ¡y por el Imperio hacia Dios! Por eso no estábamos preparados para aquella guerra, para aquel ataque dorsal. ¿Es preparación, es previsión, además de miopía económica, no dotar de puerto a una…, llamémosle colonia, plaza de soberanía, o provincia costera? ¡Y para más inri, apelar al derecho, a la invocación, a la reivindicación, de una pesquería, la histórica de Santa Cruz de la Mar Pequeña! La “Pequeña” estaba en Agadir, pero esto no alcanzó a verlo ni siquiera el isleño León y Castillo.

Mandar no es fácil, y el mandante que ni siquiera es previsor, más que mandante es un mangante, un visionario, un soñador de espejismos. Caídas las colonias, surgió la generación reflexiva del 98; pero no todos reflexionaron, no todos eran intelectuales, ¡intelectuales o inteligentes!, que así nos llevaron en julio del año 1921 al desastre de Annual; y a otros posteriores, también. ¡Qué difícil debe ser la vía diplomática cuando tan pocos genios se dedicaron a ella! Fácil o difícil, pero siempre fue, y seguirá siendo, necesaria, imprescindible para erradicar, eso, de raíz, los grandes conflictos, y máxime en estos tiempos de globalización, cuando y donde todos somos competidores, rivales, vecinos o parientes, próximos o lejanos.

Tan ignominioso fue que Fernando VII le abriese a Napoleón las puertas de España, como que don Hermenegildo le pidiese a Hitler las llaves del Marruecos francés. Pero no paró ahí la cosa, pues detrás de eso vino el acogimiento en las medersas de aquellos “guatanes”, y García Valiño ofertando Ministerios en la Hípica de Tetuán, de paso que ridiculizaba la interdependencia ofrecida por Francia; con un largo etcétera que no viene al caso, pero que bien nos lo hizo pagar De Gaulle encubriendo, poco después, a los “guatanes” vascos. ¡Una por otra no es pecado, según el viejo dicho! Lo que sí es pecado es no reflexionar sobre las grandezas utópicas, sobre ellas y sus consecuencias, cual captó nuestro Antolín, un maestro que analiza, que enseña  deleitando, según demostrado queda.

En síntesis, y para no subir demasiado el telón, pues esta obra más que comentada merece ser leída, ya que se explica por si misma: Este Salguero, con un segundo apellido que invoca los Salix, más que un analgésico, más que un ácido acetilsalicílico, lo que nos proporciona con este libro es un agradable quebradero de cabeza al rememorar lo pecaminoso que es y las consecuencias que trae no dar a las cosas, y con las cosas, a las gentes, el trato adecuado y merecido. Como decimos aquí en Galicia, tiene tranca y retranca. Tan meticuloso él que incluso recoge aquellas lluvias torrenciales del invierno del 57, alternando con fuertes sirocos; tan torrenciales que arrastraron por la cuenca del asif Ifni unos cajones del campamento del Batallón Simancas, ubicado en la propia vaguada, y al día siguiente, ¡otro patetismo!, los soldados buscaron sus pistolas en el fango.

¡Hay tantas cosas inéditas que decir del asedio de Ifni que Antolín, con lo animoso, con lo meticuloso y con lo ocurrente que es, con lo que de ello sabe, seguro que nos deleitará con una ampliación de esta novela histórica, con otra publicación de igual éxito! Mientras tanto, no puedo, ni quiero, ni debo concluir esta somera presentación sin agradecerle que nos haya honrado con esta primicia divulgativa de su obra, especialmente dedicada a los combatientes de Ifni, a los que tanto se escatimaron los lauros, los homenajes debidos y merecidos, entre los que se cuentan miles de gallegos, principalmente del Grupo de Tiradores, cuyo capellán, y sólo por referir una anécdota que me parece ilustrativa de aquellas carencias, imprevisiones y penalidades, el lucense Pedro Sánchez Pumariño, que se hizo famoso en vanguardia, siempre en vanguardia, como un soldado más, cargando con su macuto de botellas de ginebra que fue utilizando caritativamente como anestesia en aquellas curas de caballo del frente, tantas que hubo.

Gracias, Antolín; señoras y señores, gracias por su atención,

Xosé María Gómez Vilabella
http://gomezvilabella.blogspot.com
19-11-2011

18 noviembre, 2011

PRESENTACIÓN DO LIBRO GAÑADOR XI FIZ VERGARA VILARIÑO

A GALERÍA SARGADELOS DE LUGO e EDICIÓNS XERAIS DE GALICIA comprácense en convidalo/a á presentación do libro:

TRECE NOITES, TRECE LÚAS
Libro das marabillas do Nadal
de 
Antonio Reigosa  e Ilustrado por Noemí López
O acto, que contará coa participación de Antonio Reigosa,
Noemí López e Manuel Bragado,terá lugar

o luns, 21 de novembro, ás 20:00 horas,
na Galería Sargadelos, Praza de Santo Domingo, 4 de Lugo.


RESUME DA VISITA Á RIBEIRA SACRA KM0 DA DEPUTACIÓN (15-11-2011)


 
No día de onte tivo lugar unha viaxe do KM 0 á Ribeira Sacra.
-Ás 10:00 h. Visita á Deputación con explicacións por parte de D. Antonio Valiño.
-Ás 11:00 h. Visita ao centro de interpretación que ten a Deputación na zona do río Rato. Neste centro tivo lugar unha proxección sobre Terras do Miño.
-Ás 13:30 h. Visita á Adega Algueira, todo un exemplo de cómo recuperar a nosa cultura do viño. Proxección e explicación sobre o traballo nas viñas da Ribeira Sacra. Parabén polas iniciativas desta familia e de todas as que continúan con esta tradición milenaria.
Pola tarde.
Visita aos miradoiros do Castelo e de Cadeiras, rematando coa visita á Adega de Proendos. Parabéns tamén a esta familia por continuar con este traballo e cultura do viño.
Grazas á Excelma. Deputación e aos adegueiros pola súa disponibilidade e atención.
 
Saúde. 
Manolo Muñiz

RESUME DO ROTEIRO SAN CIBRAO-PENA e SERÉS


Facendo camiño polas carballeiras de Serés


 Neste fermoso sábado, dia 12 de novembro, comezamos o roteiro San Cibrao - Barredo, chegando a Serés.  
Arredor das 10:00 h. comezamos coas gravacións que realizaron Luisa e Chema da Fundación TIC, a quen temos que agradecer que nos realizaran a entrevista e comenzo do roteiro. Comenzaron facéndome unha entrevista sobre o nacemento da Asocición e concretamente sobre este Itinerario. A seguir Pedro Paulo falou de San Cibrao: da súa historia, da igrexa, o convento e tamén da memoria histórica. Tamén foron entrevistados Amanda de Ohio, que falou da súa visión destas terras e de Galicia, e rematou falando Antonio, xerente da Asoc. Terras de Lugo, sobre a visión de Castroverde como integrante da comarca das terras de Lugo.

Visita á igrexa e ao convento con explicacións de Pedro Paulo. Desde aquí reivindicamos que este lugar emblemático se protexa e rehabilite. De San Cibrao subimos camiño do lugar do Barreiro para visitar a capela de Santa Petronila e, desde aquí, ao cruceiro de Cugula, cruceiro que reivindicamos que se protexa e que se retiren do seu carón elementos espúreos. Desde o cruceiro fomos por un vello camiño de carros, chamado camiño de Rivel. Ao pasarmos por este lugar puidemos observar que na chousa da marxe dereita había un xabarín que, moito nos tememos, é para adestramento dos cans de caza, práctica esta prohibida pola lei: non se pode pechar un animal e logo azuzarlle media ducia ou unha ducia de cans; cousa que parece máis doutras épocas ca de xente civilizada do século XXI. Reivindicamos desde aquí que se tomen as medidas oportunas para erradicar estas prácticas.

Xa na parroquia de Pena visita ao hórreo do barrio de Piñeiro, único hórreo que queda na parroquia: parabéns á familia que o segue a manter en pé. Seguidamente, polo camiño da Grova baixamos en dirección ao rochedo da pena e igrexa, onde puidemos observar unha fermosa vista sobre a parroquia e o rochedo, onde en tempos houbo un asentamento dunha fortaleza e desde onde se dominaba o couto de Pena. Pola corredoira da Bica da Fonte chegamos ao pé da fonte de Amoreira, levantada en 1931, e sendo obxecto de reformas desafortunadas recentemente. Xa ao pé da pena puidemos contemplar o impoñente rochedo e a igrexa, onde Ricardo Polín explicou o sentido dos enterramentos nos adros das igrexas e a construcción de nichos, cun estilo semellante ao da fonte de Amoreira. Logo fíxose referencia ao enterramento de dous guerrilleiros anónimos, fóra do que era o campo santo. Aproveitando o momento para unha nova reivindicación: a necesidade de poñer unha placa que lembre as estes loitadores. Na fachada da igrexa débense salientar dúas simboloxías góticas que se encontran no leteral sureste. Así coma a alusión á casa reitoral levantada polo pobo, mais propiedade da igrexa e que, coma ocorre con outras casas reitoriais, non se pode facer nada porque son propiedade da igrexa, aínda que levantadas co esforzo dos veciños. Desde Pena a Carballedo, mais saíndo xa de Pena, fíxose unha nova alusión, neste a unha das fontes do río Chamoso, no lugar de Pioute ou Picoute, onde abriron unha canteira e enterraron a cova. Cova dos mouros e fonte (de onde brotaba a auga), que recentemente voltaron intentar continuar coa explotación da canteira. Mais os veciños foron capaces de que non seguira adiante esta explotación. O lugar e o seus camiños, con vistas sobre os soutos e carballeiras que nos levan ao pazo de Carballedo son unha zona BIC, obxecto de especial protección como o pode ser Soutomerille, no Plan Xeral de Ordenación Municipal. Logo de cruzarmos un dos nacementos do río Chamoso chegamos a Carballedo, onde o seu impresionante pazo, levantado polos anos 1660, con dúas alturas, dependendo desde onde se mire, posúe dous fermosos escudos, podéndose apreciar nun deles representada a Cruz de Santiago. Este pazo é un dos máis representativos da cultura pacega de Castroverde. Mágoa que non haxa institución ou particular que se faga cargo deste edificio e das súas pertenzas, respectando sempre o seu enclave e contorna. Desde este lugar pódese ver toda a serra do Miradoiro, o monte de Toldaos e a Croa de Bolaño. Salientar á parte do pazo, o forno e o lavadoiro. Comentar que, se subiramos desde o lugar de Pozos, poderiamos ter outra vista do pazo, ao tempo que pisariamos o vello camiño dos arrieiros, que comunicaba Mondoñedo e Meira coa saída camiño a Castela. Desde Carballedo a Serés, rematando por hoxe o percorrido e agardando poder continuar para o próximo roteiro, día 10 de decembro, no que iriamos de Serés a Barredo. Moitas grazas a todos os participantes, entrevistados e informantes.

Saúde, Terra e Lingua.
Manolo Muñiz

----

BRIEF SUMMARY OF THE ROTEIRO SAINT CIBRAO-PENA and SERÉS

This beautiful Saturday, 12th November, The Saint Cibrao – Barredo tour begins, arriving at Serés.

Around 10:00 h. we started with the recordings Luisa and Chema of TIC Foundation made, whom we have to thank for the interview and beginning of the tour (“roteiro”). They began by interviewing me about the birth of the Asociation and specifically about this itinerary. Then, Pedro Paulo told us about Saint Cibrao's history, about the church, convent and also the “historical memory” (what we call memoria histórica). Also interviewed were Amanda of Ohio, that spoke about these lands and Galicia, and lastly spoke Antonio, manager of the Asoc. Terras de Lugo, on the vision of Castroverde as member of the region of the lands of Lugo.

We visited the church and the convent with explanations of Pedro Paulo. In this text we wish to claim protection for this emblematic place. From Saint Cibrao we went to the place of Barreiro to visit the chapel of Santa Petronila and, from here, to the crossroad and stone cross of Cugula, a place we understand deserves better protection, free of alien elements. Afterwards we walked along a way of carts (“carros”) called way of Rivel, going through which we noticed that on a right-hand side“chousa” (estate, grounds) there was a wild boar used for training hunting dogs, a practice forbidden by the law: It should always be banned to cage an animal and then set half a dozen or a dozen dogs on it. This belongs more in past times than it does in nowadays’.

Already in the parish (“parroquia”) of Pena, we stop by the “hórreo” (a kind of warehouse) of the Piñeiro neightbourhood, the only one that remains in the parish: congratulations to the family that keeps it up. Next, by the way of the Grova, we went down in direction to the crag and the church, where we could have a beautiful view on the parish and the “rochedo” (rock or crag) where in time a fortress was settled and from where the possessions of Pena were dominated. From the Bica da Fonte path, we arrive at the foot of Amoreira’s fountain, built in 1931, being object of recent and unfortunate reforms. Once at the foot of the rock we could behold the spectacular “rochedo” and the church where Ricardo Polín explained to us the sense of the burials peformed in the church’s fenced grounds, and the construction of niches (tombs). Then he made a reference to the burial of two anonymous warriors (“guerilleiros”) out of the saint field. A banner remembering this two heros is nothing more than they deserve. In the façade of the church we should point out the two Gothic groups of symbols placed in the southeastern lateral. He then mentioned the “rectorial” (belonging to the priest of the town or village) house raised by the people of the village, but property of the church and thus not subject of reform or improvement, as it happens with other “rectorial” houses. Why? Just because they are property of the church, although raised with the effort of the neighbours. Going from Pena to Carballedo, other allusion was made to one of the sources of the river Chamoso, in the place of Pioute, where a quarry was opened and the cave buried. The Moors cave and water source where the river sprang, were recently menaced again as they tried to continue with the exploitation of the quarry, yet the neighbours were able to prevent it.This place and its paths with a view of the groves and “carballeiras” (oaktrees forest) that take us to the “Pazo” (big house) of Carballedo are considered a BIC (Bien de Interés Cultural, protected at Spanish state level), place subject of special protection, as Soutomerille can be, also included in the General Plan of Local Organisation. After crossing one of the river Chamoso sources, we arrived at Carballedo, where we visited its incredible “pazo”, put up circa 1660, having two coats of arms one of which has the Santiago Cross carved in. This “pazo” is one of the most representative examples of this Castroverde architectural traditon. It's a pity that there is not a institution (public or private) or individual in charge of this building and its belongings, always respecting its enclave and surroundings. Its oven and washing place outdoors should also be pointed out. If we had gone up from the place of Pozos, we could have had another view of the “pazo”, and at the same time we would have step on the old path of the “arrieiros” (“arriero” or mule driver) that communicated Mondoñedo and Meira with the exit way to Castilla. From Carballedo to Serés, having finished today’s walk, and looking forward to continuing with the next tour (roteiro) on 10th December, that will go from Serés to Barredo. Thank you very much to all the participants and interviewed.

Manolo Muñiz
 
 

16 noviembre, 2011

Toponimia de Castroverde

 
 
 
CAMPO DO VAL, CAMPO SANTO
 
 
Santo, si, e non por cemiterio; ou se cadra, tamén. Aquí está enterrada boa parte da historia de Montecubeiro, comezando polos seus propietarios iniciais, iniciais en tanto en canto máis abaixo, máis aló, non temos forma de indagar ou de coñecer.

Aquí estivo o solar daquel prohome Ares de Maxide, Comendador do convento cisterciense de Meira. Deste pozo milagroso beberon xeracións e xeracións do lugar de Maxide, e transeúntes tamén; milagroso xa que milagro foi que saíse auga nun pozo perforado á man, sen maiores profundidades, nun lugar bastante seco; fontes na contorna hainas, varias e boas, pero ubícanse máis ben nas ladeiras que rodean esta aldeiña que nunca pasou das oito casas.

Rodéano unhas leiras que tiveron a gallardía de chamarse Campo de Ares, ¡o campo daquel Ares de Maxide, Comendador de Meira!, pero iso foi antes de que asomasen pola zona eses iconoclastas da Concentración Parcelaria. Acaso por isto mesmo, por un respecto e por unha evocación da toponimia local, histórica, sacra, urxe e procede deixar constancia das evocacións correspondentes a tan sacro e singular terreo.

O camiño que lle dá, ¡ou daba!, acceso, tamén é unha Vía sacra; ¡sacra, e dolorosa! Aquí morreron uns cantos galos, a espada limpa, ¡sucia!, colgados de trelos; iso si, despois da Sentenza correspondente. ¿Delitos atribuídos? Entre outros, pasarse ás casas, aos poleiros dos veciños, para galear unhas pitas que non lles correspondían, en detrimento das propias, das asignadas pola propia dona. ¡Isto dos galeos ilícitos…, en tódolos tempos, en tódalas épocas! ¡Que certo aquel dito que tanto repetía o Isidro do Campo (do outro Campo, do de Vilarín), de que, “La jodienda no tiene enmienda”!

A propósito: Nas inmediacións está o Pozo Maldito, o dos irmáns Pérez. Tamén haberá que deixar constancia diso…, máis ben por se serve de escarmento! Eran dous irmáns, aqueles Pérez, donos da casa que despois se chamou de Abraira, tan iguais, tan afíns, tan idénticos, que se namoraron da mesma rapaza; e como aquí non había un Salomón que propuxese repartila, cortándoa polo medio, máis ou menos pola regaña, ¿que se lle ocorreu a un deles, concretamente ao maior, ao máis forte? ¡O máis sinxelo: Zouparlle ao outro na caluga, cunha bros, e desde que caeu sen sentido, alí mesmo, nos propios currais, cargou con el, e…, tirouno dentro do pozo, que por certo era moi fondo! A continuación, ou irse para a Lexión ou quitar billete para Arxentina? Pareceulle máis cómodo o segundo, e aló morreu, pero despois de venderlle as propiedades, a de Caín e máis a de Abel, a un intermediario! A tal momento, se no Ceo se cumpre a Lei do Talión, aquela vítima debe estar no Ceo, e o matón noutro pozo, nun pozo sen fondo, nas caldeiras, de Pedro Botero.

Aínda me queda sen historiar este cruceiro, ben artístico por certo, e tamén cuberto coa pátina dos séculos, pero algo haberá que deixar para outra ocasión pois aos lectores de hoxe en día pásalles coma a aqueles das coplas, ¡que con catro estrofas teñen para un día! Cousa que tampouco é de estrañar, pois primeiro son os apuntes, e sen apuntes non hai carreira; sen carreira, preferiblemente técnica, preferiblemente superior, como non sexa que entren na política, que aí vale calquera, como demostrado está!

Xosé María Gómez Vilabella

13 noviembre, 2011

MISCELÁNEA

 
 
Mes de Defuntos


Rapaces, o labrego despídese; o gandeiro, nesta bisbarra, de momento, non. No sucesivo importaremos, ¡que divisas sóbrannos!

Nós, os que estamos en idade de testar, acollémonos á vosa audiencia para deixar constancia do noso paso polas agras de Castroverde. Para iso vaia por diante a nosa filiación: Somos os sucesores daqueles maiores, daqueles aos que Astete denominaba, Maiores en idade, dignidade e goberno. Pois ben, de presentados, acudirei ao refrán que afirmaba que, Pai vello e manga rota non son deshonra. Isto da manga rota non require comentario xa que os folgazáns, todos eles, conservan a roupa impecable, non precisan remontes. Isto ten a súa filosofía, o seu aquel. Un pai, un vello, e quen di un pai, á nai inclúe, ámbolos dous, nunca deshonran, nunca deshonramos, que se en algo desvariamos, ou se en algo nos torcemos ou disparatamos, tamén pode ser por culpa desa canle, dese rego sanguiño, cerebral, que seica se atoa cos anos. Por iso, máis que dos presentes, que sería unha certa egolatría, quero referirme neste mes de Defuntos aos ausentes, aos devanceiros, aos nosos vellos, aqueles que nos criaron, que nos educaron, que nos aconsellaron e coidaron; quero evocalos, aquí e agora, para dedicarlles a ofrenda dunha evocación colectiva, xunto co mozo lector, a todos eles, á súa memoria, á súa lembranza. E tamén, por extensión, a esta mocidade que nos aguanta tal e como somos, precisamente por vellos, cos anos en riba, que é do único ou do que máis presumimos, neste xúbilo tan xubiloso e tan honroso dos xubilados, dos cedentes do facho, dos dadores da testemuña xeracional.

A VIDA É UNHA CARREIRA DE OBSTÁCULOS, unha ximnasia permanente, para competir, para manternos en forma; unha loita esforzada, unha proba de relevos. Recibimos o fachuzo no mesmo colo da nai, e despois, todo seguido, preséntase o pai, de consuno, para comparti-la crianza, primeiro nos brazos, e despois da man, sempre da man. Tras diso vén a escola, o ensino, os consellos, a carteira sempre aberta para subvir as necesidades de cada intre. Toda unha vida cedendo, dando, transmitindo, neste relevo xeracional, amoroso e permanente, que así é a historia, unha sucesión de crianzas abríndose paso, transitoria, transicionalmente, amparándonos nuns e amparando aos outros,. Nesta panorámica, nesta transcendencia, canto digamos e fagamos ten algo de facho, ou mellor dito, queremos que teñan, gustaríanos que o teñan, que proporcionen un certo estímulo ás xeracións relevantes. Dalgún xeito, máis ou menos explicitamente, estámoslles dicindo, Rapaces, vedes que aínda somos capaces de facer algo útil, e incluso cousas divertidas, aínda que alguén, por aí adiante, xa nos dea de baixa por obsoletos, por carrozas. A nosa historia, en tanto en canto factor estimulante, podería tabularse, podería concretarse, así: Criámonos nas miserias dunha guerra tan estúpida que ninguén se molestou en explicárnola, simplemente porque non tiña, non tivo, explicación lóxica, e partimos, procedemos, polo menos unha maioría, dunhas escolas miserentas, invernais, descontinuas, aquelas da pizarra de lousa, máis con iso e con todo, ou se cadra precisamente por iso, porque nos vacinou aquela austeridade estremosa, espartana, de pan e touciño, fortalecidos, temperados, nunha serie de privacións, vigorizados naqueles acatamentos respectuosos, curtidos naquelas carencias nas que só sobraban as molleiras, fomos capaces de chegar ao que chegamos, o que chegastes, o que evolucionastes. Pois ben, neste relevo actual, con estes antecedentes, a nosa consigna nesta entrega do facho aos mozos, coido que pode ser, que debe ser, un prego, unha invitación, para que avancen eles, todos eles, un pasiño máis, para que nos adiantedes, canto poidades, canto queirades, xa que vos elevamos, en parte co noso esforzo, ao andar seguinte, catro escaleiras, máis ou menos, catro zancos por riba de nós, así que é xusto, parece xusto, que nos pasedes, que levedes para adiante o voso propio paso, co honor debido, e así ata o relevo seguinte.

Certo é, tamén, que tivemos os nosos erros, as nosas caídas, catro desalentos, pero con iso e con todo esta xeración, a nosa, a dos vosos vellos, nacida, criada, nas miserias ás que aludín, fixo, fixemos, certas valentías, que ben nos decataremos diso a pouco que lembremos, que sopesemos, o noso balance, partida por partida. ¿Quen se lembra, hoxe, de que na nosa infancia, moitos de nós, andamos nos terróns, queimando nas tolas, enzoufados de cinsa, que non hai praia no mundo que poña a un tan moreno, por non dicir, negro? ¿Quen sopesa, quen valora, aqueles esforzos, as sachas sucesivas, interminables, as decrúas do monte e das chousas, os nabais correúdos, a gadaña, as segas, as mallas poirentas, aquel puxa puxa de verdadeiros titáns para arrinca-lo esterco dunhas cortes fondas e cheirentas, atafegantes? Os carretos, case que permanentes, mañá por noite; as aradas suorosas, cos cadullos ata o mesmísimo marco para aproveita-las terras; faenas monótonas, aburridas, falando coas vacas, tan só coas vacas: Ei, Martela, non perdas o rego. As leñas, os estrumes… Todo iso fixemos, que de aí vimos, e a partires diso evolucionamos, sen outros luxos máis que o de botarlle pan ao caldo, e pan houbese. Pero se avanzamos, se triunfamos, non foi só coa forza física, senón, e maiormente, cos azos recibidos dos nosos antergos, coa forza do seu razoamento estoico e laborioso, exemplar, corrector, alentador; por ende, estes méritos hai que compartilos, en xusta correspondencia, con aqueles patrucios, cos devanceiros, así que, como se trata de talentos prestados, mellorables, transmisibles, aquí nos tedes os vindeiros, tódolos rapaces desta bisbarra, dispostos a seguir co facho instrutivo mentres nos quede un chisco, un lumen, de lucidez. 

Xubilados do corpo, si, pero da mente, non; por iso coidamos ter a obriga de servir de estímulo transmisor, transcendente, sen decaementos, ata que nos chegue a hora do tránsito, ata que nos incorporemos, nos tamén, que é lei de vida, ao paraíso do eterno descanso. Daquela, nese feliz reencontro, dirémoslles aos nosos, aos que nos precederon, AOS QUE NOS ESPERAN, ao pai, á nai, aos avós, aos veciños e parentes, coa satisfacción do deber cumprido, Aquí estamos, que ata aquí chegamos, pero, nestas chairas tan verdes do noso Castroverde, fermosas, inesquecibles, verdadeira mesopotamia do Azúmara, do Chamoso e do Tórdea, que aramos ao dereito, todos nós, porque seguimos as vosas regras, os vosos consellos, tal cal. Daquela, para virnos, fixemos, deixamos feito, un testamento, público, aberto, estimulante, ao estilo voso, xa que herdamos, e agora legamos, os vosos afáns, os vosos consellos, á xeración seguinte, cedéndolles o facho dunha fidelidade sostida, inveterada. Para constatar que nada perdemos, que nada se nos foi das mans, que nada se nos esqueceu de canto nos ensinaron aqueles maiores, aqueles devanceiros, tan ledos e tan sufridos, todos eles drogados do traballo, tan só do traballo, incomparables, meus pobres, que ata se foron ao alén sen o goce dun modesto retiro pecuniario, pídovos, nesta evocación, un aturuxo, un urro, ben forte, para que o oian, para que o repitan, os nosos rapaces, para que non esmoreza esta cultura rural, enorme, polifacética, herdada, transmitida oralmente, da que tan pouco se leva escrito porque non hai quen sexa capaz de abarcala, de sintetizala, nin sequera nesta idade dos ordenadores.

Pídolle a esta xuventude, a do noso relevo, que sigan oufanos, con crise ou sen ela, e que ufen, de cando en vez, en memoria dos nosos defuntos, dos seus testamentarios.

Xosé María Gómez Vilabella
 
 

VIAXE KM 0 Á RIBEIRA SACRA ( ADEGAS E MIRADOIROS SOBRE O RÍO SIL)

Foto: turismogalicia.blogspot.com


15 DE NOVEMBRO, MARTES, DE 2011

Ás 9:15 h. Saída de Castroverde

Ás 10:00 h. na Deputación

O prezo é de 5 € se somos máis de 23 os participantes.
O prezo é de 8 € se somos menos de 24 participantes.

Cobrase no autobús.
Os que queiran participar teñen que comunicalo como moi tarde o domingo, día 13, antes das 22:00 h.

02 noviembre, 2011

CONVOCATORIA DE ASEMBLEA XERAL ORDINARIA DA ASOCIACIÓN AMIGOS DO PATRIMONIO DE CASTRO VERDE


  
          
    Convócanse ás socias e aos socios, á Asemblea que terá lugar o vindeiro día 12   de NOVEMBRO, sábado, de 2011 ás 16:30 horas, e ás 17:00 horas en primeira e segunda convocatoria respectivamente,  na Casa do Concello Vello de Castroverde,  Travesía de Montecubeiro, nº 38 
CP-27120-Castroverde.

Coa seguinte orde do día:
I.- Lectura e aprobación, se procede, da acta da sesión anterior.
          
II.- Aprobación de contas, ano 2009.
          
III.-Aprobación de contas, ano 2010.
       
IV.- Actividades desenvolvidas neste ano 2011 e a desenvolver en
                   
          2012 (Propostas)
        
V.- Renovación (total) da Xunta Directiva, segundo rezan os
      Estatutos da Asociación, Capítulo III, DOS ÓRGANOS DA ASOCIACIÓN (Art. 13).
VI.- Temas a tratar:
a)      Propoñeer ao Concello que adique unha  Rúa a Manuel Cordero Pérez.
b)      Proposta ao Concello para que comence a sinalar casas de persoeiros
Castro Verde,desde Dona Enriqueta Otero, pasando por Manuel Cordero ata Fórneas Besteiro, por citar algúns dos falecidos.
      c)   Reivindicar o nome de Castro Verde.


VIi.- Rolda de intervencións.
          
  
  Asdo.: José Yáñez Basanta                      Asdo.: Manuel Muñiz Besteiro
                             
                  Secretario                                               Presidente

    
                                             

 En Lugo - Castroverde, a  25  outubro de 2011


DELEGACIÓN DE VOTO

ASEMBLEA XERAL ORDINARIA DA  ASOCIACIÓN AMIGOS DO PATRIMONIO DE CASTROVERDE (  12 -11-2011)


Eu,.................................................................................con D.N.I. .....................

DELEGO OU MEU VOTO EN:

D./ Dona: ........................................................................................

                Asdo.: ..............................................................

En, ..............................a...............de..........................................de 2011