Cambiamos de espazo. Esperamos que para mellor. En 10 segundos enlazarás a nova páxina. Se desexas acceder directamente, pulsa no seguinte enlace. Grazas e desculpa as molestias www.amigosdopatrimoniodecastroverde.gal

28 julio, 2011

Datan en Cova Eirós industrias neandertales de 118.000 anos de antigüidade

Traballando na entrada da cova

F. Albo 
Monforte / A voz
2/7/2011

 
O xacemento do home de Neandertal descuberto hai tres anos en Cova Eirós (Triacastela) xa ten unha nova data que aumenta considerablemete a súa antigüidade. As dataciones radiométricas do nivel arqueolóxico máis antigo achado por agora neste lugar determinaron que os artefactos descubertos nesta capa de terreo foron fabricados fai uns 118.000 anos. Este novo dato cronolóxico sitúa a Cova Eirós entre os xacementos do Paleolítico Medio máis antigos do norte da Península, aínda que aínda está lonxe da marca ostentada polo da gruta guipuscoana de Letzetxiki, que se sitúa ao redor dos 300.000 anos.

A datación foi realizada co método da termoluminiscencia do cuarzo, do mesmo xeito que outra efectuada anteriormente nun nivel máis recente do mesmo xacemento, que deu unha antigüidade de entre 84.000 e 87.000 anos. Este sistema, que se basea na medición da radiación luminosa que emiten as partículas de cuarzo mesturadas coa terra, permite datar xacementos arqueolóxicos e paleontológicos moito máis antigos que o carbono 14, cuxo límite está nos 40.000 anos.

Esta datación vén confirmar que estivo habitada durante o Paleolítico Medio.

 Outras referenzas:
http://www.agenciasinc.es/Noticias/Un-colgante-de-la-Cova-Eiros-demuestra-la-presencia-humana-en-el-noroeste-peninsular-durante-el-pleniglaciar
http://gl.wikipedia.org/wiki/Cova_Eir%C3%B3s

25 julio, 2011

 
Castroverde visto polo retrovisor

 
 
Só podo opinar das miñas apreciacións, das miñas visións, das miñas emocións de cando o rememorei desde: Madrid, Marrocos, Ifni, Aaiún, Canarias, Andalucía, Xixón, Estremadura, Valencia, Cataluña, Mallorca…, Portugal, Francia, Suíza, Alemaña…, puntos, lugares, nos que me asentei por semanas, e nalgún deles, por meses e incluso por anos, pois oitenta de trotamundos dan para moito; de verdade vos digo que as visións son diferentes segundo o lugar, pero en todo caso o noso verde, coa lupa da morriña, faise esmeraldino, brillante, indeleble.

Sempre, ou case sempre, falamos do noso lugar visto desde o barrelo, desde as fiestras do noso niño, do niño dos nosos pais, pero as apreciacións difiren cando se ponderan desde un palco exterior, máis ou menos afastado, pois daquela a sensibilidade, os sentimentos, están imbricados en paisaxes de múltiples contrastes.

Para comezar as miñas andanzas, naquel tren dos corenta, ¡vinte horas de Lugo a Madrid!, cos ollos chorando por culpa do fume, pero tamén da nostalxia, nunca tiven mellor ocasión para ollar aos meus adentros, á miña procedencia: ¡Deixaba un mundo coñecido por outro que nunca vira, en verbas de Rosalía! Deixaba aquelas teixas, e iso que un fato delas ía tras de min, nun mercancías, embarcadas en Lugo polos tratantes daquel Antón de Marcos…, como de costume, para mante-los madrileños! Se puidese abrir as ventás, se mo permitise o fume, sería capaz de albiscar aqueles chorros de suor da miña xente segándolles aos casteláns…, un trigo que seguía racionado! No meu asento de madeira non había suor pero si humidade, das bágoas daquelas mulleres, daquelas mozas da miña bisbarra, que optaban por cria-los seus fillos co leite da Cachorra, deixados ao coido dos avós, mentres elas, para paga-los consumos, ¡para pagar o que outros consumían!, ían vender, malvender, as súas tetiñas, as súas aleitadas, aos señoritos da Villa y Corte. ¡Isto non se apreciaba, ou pouco, desde o propio Castroverde!

Cando sobrevoei o Estreito para entrar en Marrocos, entón, e nunca como entón, comprendín aqueles trinta días que lle dedicaban ao charco grande, camiño de Cuba, camiño da Arxentina, maiormente, aqueles emigrantiños do noso Val Verde, que só volvían á terriña se lograban que lles ruxisen as moedas no peto. ¡O que máis lles ruxía eran as súas tripas, baleiras de tanto xaxún, de tanto economizar!

En Ifni, nada máis aterrar, os meus ollos deron con aquelas chumbeiras que bordeaban o campo da aviación. ¡Ai, Deus, onde aterrei, onde me metín, que aquí non hai figueiras, que as deixei quedar no meu Bergland!

En Aaiún, xa desde o avión, a miña imaxinación levoume a matinar que outro tanto lle pasaría ao meu Castroverde se os nosos inimigos, de telos, nos lanzasen unha bomba atómica. Certo é que alí abaixo había un oasis, pero era de palmeiras e non de carballos, e menos de castiros, pero máis roxo cá franxa da bandeira de España, que por algo lle chamaban Sequía El Hamra! O meu fillo, Pedro Paulo, a falta da besta de seu avó, que a tal momento estaría pastando en Montecubeiro, no Zarro Vello, aprendeu a montar en camelo, precisamente diante da casa na que vivíamos; unha casa do Banco, con cúpulas para a calor, pois dos corenta poucas veces baixaba. ¡Daquela si que lles envexei aos de Castroverde o seu Campo da Feira, precisamente aquel no que vendía as zocas do meu ripeiro, de quince en quince!
 
A Canarias fun, fomos, tantas veces, que xa logo nos considerábamos veciños das illas. Castroverde tamén é unha illa, unha illa verde, coa diferenza de que eu prefiro as vistas do Miradoiro con todo ser máis baixo que ese rañaceos ao que chaman Teide.

En Andalucía, por moitas estradas que recorrese sempre se me viña á memoria aquela promesa da Sabela de Castela de non mudar de camisa ata que caese Granada. ¡Sucia! Tanto, como cando ordenou que non “cejasen” na “castra y doma de Galicia”. ¡Pero aos de Castroverde aínda ninguén os castrou nin domou!

O de Xixón foi o máis grato, principalmente por dúas circunstancias: Porque alí arriba tamén teñen un Lugo, outro Lugh, o de Llanera. E logo que á Xixia chegaba, ou comezaba, o Camiño de Santiago, o antigo, o primitivo, que é tanto como dicir, o do meu Castroverde. Daquela moito falei diso, con moita xente, pero tíñase tan esquecida a Vía Romana que ata no meu Castroverde ignoraban que o lugar de San Miguel do Camiño lle debía o apelido a Santiago, créndose, nesa inopia, que se trataba simplemente do camiño que traían os maragatos cando ían cos seus bocois do viño; ¡un erro, pois o viño chegaba polo outro, polo Ancho, mentres que a auga complementaria esa si que viña da serra, dos mananciais da nosa Serra!

En Estremadura o que máis me preocupou foi que criasen os porcos debaixo das súas aciñeiras, mentres os nosos se privaban das landras…, por encerralos no cortello! ¿Sería un atavismo que nos viñese daqueles alxubes do castelo, e iso que xa levaran as cadeas e mailos cadeados para o Museo de Lugo?

Valencia decepcionoume ao ver que lle botaban verdura ao arroz en vez de mariscos. En Castroverde faciámolo con leite e azucre; ¡son uns pobres: eles teñen o azar das noivas, pero as vodas rumbosas facémolas nós, con vodas e tornavodas, xamón e lagostas!

En Cataluña axeonlleime, pois o seu Montserrat tamén é sacro para nós posto que alí mesmo, naquelas Cortes do 39, o noso Castelao presentou aquel Estatuto de Autonomía, que foi o lévedo do que temos hoxe nesta Galicia dos meus…, dos meus soños, aínda que tamén dos meus pecados!

Se non lle quixese a Mallorca o que lle quero, non houbese aguantado unha década de enviarlles artigos ao Centro Galego para a súa “Adiala”, sección “Aventuras turísticas”, nos que ben veces me teño referido ao meu Castroverde, tentando exportarlles algo das nosas belezas turísticas.

O dos países estranxeiros deixareino para outro día, pois é largo de contar, e por ende, imposible de resumir. Nesta idea, e nesta promesa, deica logo meu caro lector!

Xosé María Gómez Vilabella

23 julio, 2011

Andanzas, chanzas e danzas en Castroverde


Antes cae un mentiroso que un coxo


Agrimensores no antigo Exipto


¡Coñecín o caso paradoxal dun mentirán que, por selo, acabou en coxo! Non lembro a tal momento o seu nome, pero o que importa son os feitos, a ensinanza que deles se poda tirar, e logo que tamén se di que para conta-los pecados non se require amenta-lo pecador, que tampouco lle din os nomes ao confesor, e mais adoita perdoarlles! Era un tío grandón, pero máis que por grande destacaba nas feiras de Castroverde por ser o único mozo que daquela non vestía de pana senón de…, pano inglés!

Seu pai, un coñecido usureiro da bisbarra, mandárao a Salamanca, de onde volveu cun Don comprado a base de din, pois contaban que aló, en vez de medir fincas, dedicouse a medir mozas, pero iso non entra nesta historia: sendo castelás, alá elas, que abondo levan reinado esas da meseta, e sempre cos galegos por debaixo. O pergameo que trouxo, que o tiña enmarcado na súa casa, nada máis entrar, para que llo visen os veciños, tiña unhas letras grandes e coloradas, que rezaban así: TÍTULO DE PERITO AGRIMENSOR.

-¿Iso, qué é? –Preguntaban os veciños.

-En Castela din “Perito”, pero se dicides “Périto”, tamén o podo entender. O meu é tirar de cinta para que as lexítimas curtas non abusen dos mellorados…

Aquela proposta gustou na terra da melloras, ¡moitísimo!, así que aos poucos de comezar a medir, non había morgado en toda a bisbarra que non lle bicase os pés. ¡Daquela aínda non coxeaba! O primeiro dos tropezos tívoo nunha casa de Bolaño, cando lle dixo o home da mellorada:

-Seica che encargou meu irmán face-las nosas partillas, pero nin se che ocorra usar a cinta que utilizaches aquí, na casa da miña muller, pois daquela vou a Lugo e traio catro, catro que sexan descoñecidos!

O Perito xuroulle que ía ser neutral, y con esa condición aceptárono. O que propuxera na Casa Grande, seguindo aquela receita que tan bo resultado lle estaba dando, foi que non lle cobraría un real ao morgado do propio peto, que lles ía facer o favor de medir por exceso as parcelas dos herdeiros, e así, deste xeito, o que cobrase sairía exclusivamente do beneficio arrimado ao da casa. ¡Isto non llo ensinaran en Salamanca, que o aprendeu pola súa conta lendo a historia dun italiano, un tal Machiavelli! Pero como Roma nunca pagou aos traidores, o home da morgada foise da lingua, e…, sóubose na contorna! A partires diso, o Perito, que xa mercara unha casa en Lugo, optou por cambiar de clientela, pero…, qué se fai en Lugo sen cociñeira?

Tentou unha veciña que tiña sona de atender a cociña das casas ricas nas festas patronais, e propúxolle matrimonio:

-Se casas comigo lévote para Lugo, de raíña e señora, que incluso te chamarán dona en vista de que tamén o teño eu, iso, don e din! Pero hai unha condición previa: na miña categoría só caso contigo se es virxe, e para iso tesmo que demostrar…

-¿Como, pois eu, diso do trapiño das xitanas, non entendo, nin teño quen mo faga?

-¡Fágocho eu, esta noite! O día que estiven na túa casa, facendo as partillas dos teus vellos, observei que dormes no cuarto que dá á eira; e como alí por xunto dos palleiros sempre deixades arrimadas as escadas…

Coa noite pecha, aquel “Romeu” achegou unha escada á ventá da moza, pola que trepou feito un galán; ela nin que dicir ten que lle abriu a ventá tan pronto asomou por tras dos cristais, pero…, ¡houbo outro pero: que a moza tiña tres irmáns, varóns, e un deles, que tamén andaba ás mozas de noite, ao volver á casa viu a besta do Perito atada a unha maceira das da horta! Entrou na casa con sixilo, pola porta do curral, e díxolles aos irmáns:

-Co trelo grande imos atar o primeiro dos chanzos desa escaleira, e cando asome o fulano para baixar de xunto da nosa Xulieta, pero desde que teña os pes ben asentados, nós tiramos do trelo, forte que forte!

-¿Para qué? –Dixo o torpe dos irmáns, pois habendo tres é raro que sexan listos os tres.

-¡Pánfilo! A nós, de postos por tras da porta do pendello da herba, non nos verá, así que, como a ese listiño lle falta unha lección, a de medi-lo chan cos propios nafres e non coa cinta, tiramos do trelo, e daquela…!

Moito se fixo esperar a súa evacuación, que niso tamén debía ser algo curto, pero, sobre da mañá, cando se dispuxo a saír do sobrado pola mesma ventá, pola forza daquel trelo, ¡zas! Da caída non só rompeu as nafres, senón que houbo que entaboarlle unha perna, labor que fixeron aqueles ¿cuñados? con todo gusto. A irmá, que oíu os verros do seu Romeu, nin á ventá asomou! Tempo adiante casaron, máis ben por obra e graza dos ¿cuñados?, que ameazaron con medirlle as costelas ao Perito se tal non facía. Despois viviron en Lugo, e seica comían do mellor pois o tal Maquiavelo, incapaz de medir fincas, dedícabase a mercar terras de señoríos e de ausentes, que as medía a ollo, e despois revendíallelas aos labregos, que eses, preocupados por xunta-los cartiños, o que menos pensaban era na mensura das leiras adquiridas. ¡Esnafrouse para mellor, pois, grazas á cociñeira, viviu definitivamente da súa arte…, da arte de mentir sabendo a quen se pode mentir! ¡Que gran profesor aquel segundo Maquiavelo, máis eficaz cós que tivera el mesmo en Salamanca; de vivir hoxe faría un bo catedrático de Política Pragmática!

Xosé María Gómez Vilabella

11 julio, 2011

MISCELÁNEA


Clic para agrandala imaxe



O meu, persoal, Códice Calixtinus


Se en Santiago lle tivesen tanto apego ao Códice como eu lle presto á miña “credencial” dos santuarios castro verdenses, teño para min que non o perderían. Non, non durmo con ela, pero téñoa no meu despacho, no moble máis nobre da estancia. Unha das facetas do Códice é a de ser porta, ¡máis que segunda, primeira, primeira Porta da Gloria!, como guía iniciática das peregrinacións que é; pola miña parte, modestamente, o meu documento tamén foi unha porta, ¡a porta do Castro Verde sureño!, así que, para min por suposto, no persoal, dúas portas entrañables.
O Códice mira ao Norte, ao Camiño ultrapirenáico, ao Camiño de entrada dos suevos; os meus ollos, seguindo cos paralelos, fóronse detrás deses mesmos suevos: Para comezar, a Dume, (Braga), levado, atraído, polo excelso San Martinho, que foi para min un Santo de especial devoción desde que me dixo meu avó que o seu padroado do noso Bolaño se debía a que, segundo os frades de Montecubeiro, predicoulles aos nosos “verdes”, e tan verdes os atopou, que de aí tirou a idea do seu “De correctione rusticorum”.
A segunda vocación levoume a Grándola, esa Vila Morena cantada por José “Zeca” Afonso, entusiasmado coa única revolución pacífica da que fala a Historia, aquela do 25 de Abril. ¡Portugueses tiñan que ser, que é igual a dicir, irmáns do Sur!
¿De chegado a Grándola, quén se pode quedar sen a sobremesa dun Castro Verde, homónimo, que non idéntico? ¡Iso fixen pois para os castroverdenses galaicos non hai mellor padal que unha saturación de Castro Verde sureño! ¡Son exemplares, en todo!
Volvendo ao eclipse do Códice: Desde logo que os sacrílegos non son portugueses, ¡por eles poño as dúas mans no lume, se tal se requirise, pero no improbable de toda probabilidade de que o fosen, estaríanos ben empregado! ¿Ou xa non lembramos que o noso ilustre Xelmírez, ao seu paso por Braga, lles arroubou as súas queridas reliquias, entre elas as de Santa Susana, que seguen en Santiago? Supoño que o Códice foi ben adquirido, pero..., ¡non estaría de máis pensar que pode tratarse dun castigo divino pois non todo o que hai en Santiago é de colleita propia!
Xosé María Gómez Vilabella

10 julio, 2011

INVITACIÓN DO ALCALDE A PARTICIPAR NA VI FEIRA ARTESÁN-GASTRONÓMICA DE CASTROVERDE

Clic por riba da imaxe para agrandar

PROGRAMA DO IV IRMANDAMENTO DOS CASTROVERDES DA PENÍNSULA IBÉRICA. AGOSTO 2011



FACER CLIC POR RIBA DAS IMAXES PARA AGRANDALAS

03 julio, 2011

RESUME DA INAUGURACIÓN DO ROTEIRO POLAS PARROQUIAS DE SANTO ESTEVO DE FURÍS-SAN MIGUEL DE PÁRAMO



 Neste fermoso día de comenzos de xullo, sábado día dous, tivo lugar a inauguración do roteiro polas parroquias arriba indicadas. Dicir que estivemos unhas trinta persoas, e contamos coa presenza do Sr. Alclade, D. Xosé María Arias, que é da parroquia de Furís. Comenzamos cunhas breves palabras e a seguir decubriron o panel, o Sr. Alcalde e o Vicepresidente da Asociación, Manolo Gómez.

 DESCRICIÓN DO ROTEIRO             
                                           
Comentar que é un roteiro circular de dificultade media, con saída e chegada ao pé da igrexa de Santo Estevo de Furís onde podemos ver o pousadoiro, cruceiro e igrexa. Ten unha lonxitude aproximada de 18 quilómetros e un desnivel duns 300 metros, collendo como referencia os 620 m de altitude en Furís de Abaixo ao pé da casa de Cantiz e 900 m no punto máis elevado situado entre A Pena Grande e O Couso.
O roteiro percorre lugares de enorme interese ambiental e histórico-cultural, na súa meirande parte, por camiños rurais sen asfaltar.

No aspecto ambiental merece salientarse o bosque autóctono (no que destaca o carballal de Furís) e varias árbores senlleiras (carballos e castiñeiros centenarios na Abelleira, Porcín, Furís de Abaixo...), con alternancia puntual de prados e leiras. Así mesmo, o percorrido atravesa varios regos, afluentes do río Tórdea.

Tamén son de salientar certos lugares de interese paisaxístico, como as formacións de rochedo no lugar “A Pena Grande”.

Ao longo do roteiro existen bens patrimoniais de grande valor histórico-cultural:

a)    Patrimonio arqueolóxico: castro de Pereira, castro de Arrubial e Eirexe en Páramo e  Castro de Furís de Abaixo (Croa e Croíña).
b)    Patrimonio relixioso: igrexas de Furís e Páramo (sobre o castro de Eirexe); capelas de Santa Bárbara en Pereira e San Adrián (coñecida tamén coma de San Roque) na Abelleira, con cruceiros ao pé da capela e un cruceiro con pousadoiro en Furís de Arriba.
c)    Patrimonio etnográfico: muíños en Furís de Abaixo (o de Portela, Cantiz, Cabanela e os do Castelo); varias fontes en A Abelleira, Porcín, etc.
d)    Pola parroquia de Furís pasa  tamén a Vía Romana XIX polos lugares de Furís de Abaixo, Pereira e Abelleira en dirección a Baralla. Pequenos tramos do roteiro coinciden co trazado desta vía.

Finalmente comentar que o xantar tivo lugar na escola da parroquia de Páramo, agradecemos a colaboración dos veciños, e especialmente a Miguel Rodríguez, que tan amablemente nos preparou o local e nos explicou as reforamas que se realizaron na igrexa de San Miguel de Páramo.

Saúde. 
Manolo Muñiz

02 julio, 2011

HOMENAXE A PACO MARTÍN

 AUGA LIZGAIRA
 
O ESCRITOR NA SÚA TERRA
  
Texto que leu Paco Martín o sábado pasado na Homenaxe que lle fixeon en Lugo a Asociación de escritores e publicado no xornal O Progreso
 
Paco Martín. Foto: La Voz de Galicia
 
Como algunhas das persoas que teñen comigo a amabilidade de estar a ler esta columniña saberán xa, este sábado pasado e por xentileza dos representantes políticos de todos os lugueses, de compañeiras e compañeiros nesa que chaman república das letras e dunha chea de amigas e amigos desta nosa e outras cidades, recibín o galardón que a Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega entrega cada ano: unha peza escultórica da letra E coa que se quere simbolizar a consideración de escritor que quen a recibe lles merece quen llela conceden. E eu agradezo con toda a miña vontade esa deferencia e mesmo podo dicir aquí sen me poñer rubio que estou orgulloso dela.

«O escritor na súa terra». Baixo esta denominación prográmanse unha serie de actos cos que se pretende salientar a importancia que as orixes, naturais ou adquiridas, acaban tendo na obra de cada quen, algo que a min me fixo volver ao Lugo da miña infancia ou, para ser máis exacto, ao barrio onde medrei. Enchéronseme os ollos da memoria de imaxes dese tempo vital que Rilke definiu como a verdadeira patria do home e delas falei aos amigos que o sábado me acompañaron. Lembrei os xogos, a escola, as plumas esgalladas, as frieiras, os pasamontañas, as tardes de acompañar a miña nai cando ía lavar ao río, as historias de gauchos que o señor Manuel contaba a quen quixera escoitalo, a escordadura do brazo esquerdo cando arremedaba a Tarzán brincando de carballo en carballo e o menciñeiro que ma compuxera á porta da casa coa facilidade que lle supuña colocar os osos dun cativo a quen viña de lle amañar a pata a unha vaca en Fingoi. E as caras e máis os corpos dos homes que volvían do traballo derreados a quen se lles mudaba o cansazo dos ollos en relustros de esperanza e se lles abría en amplo sorriso a delgada liña que viñeran debuxando os beizos apertados ao recibir no medio da rúa os bicos da filla que xoga ao limbo ou do cativo que facía rular o peón no medio da estrada. E as admirables mulleres do barrio, traballando arreo, falando a berros desde a porta ou a ventá, poñendo a roupa ao clareo lonxe do nosos xogos, entregadas até o infinito á súa familia e capaces de converter a escaseza en algo apetitoso, ledo e ilusionante. E nós, instalados nesa seguranza, achegabamonos á felicidade dos xogos manufacturados: pistolas de lousa, carros de nabo, pelotas de farrapos, cichóns de cana de vasoira, bailaretes de carballo, gaitas de sabugo e de palla verde de centeo..., e, polo vrao, ir ao grao de corvo ás leiras sementadas de pan en Fingoi e uns días despois apampar co esforzo das parellas de alugados que segaban e ataban de sol a sol sen apenas acougo antes de che dar paso a ti para rebusca pola restreba, cos cañotos mancándote nas pernas espidas, e o orgullo da volta, permitindo que a palla das raposas viñese darrastro deixando por tras un ronsel de po amarelo...

E o río: as tardes no caneiro do Baluro, no Anguieiro, na Acea de Olga, que eran lugares concretos antes de que a toponimia luguesa lle fose entregada aos construtores...

Mudaron moitas cousas, é certo, pero todo isto que antonte dixen e que agora repito segue a ser o meu xeito de me sentir persoa.