Seriais Literarios

¿Pódese pasar?

-XIII-

Novela satírica

de

Gómez Vilabella

-o0o-

Na terra dos cegos o que ten un ollo...

Aquela Revisión ía lenta porque a análise anímica do Litis, dado o seu polifacetismo, por outra parte tan arrevesado, mesturábase coas visitas, in situ, de tódolos lugares onde actuara ou repercutiran as súas compoñendas, as súas manipulacións, os seus chanchullos. Aínda que aqueles Inquisidores pasasen con celeridade por certas pasaxes, as outras eran de detención obrigada para ponderalas axeitadamente, con rectitude crítica á luz da verdade, pero buscando posibles atenuantes, piadosas atenuantes, comprensións e tolerancias paternalistas. Nun daqueles episodios:

-¡Eh, rapaces; parade ese proxector e dádelle á reversa!

-¿Que pasa, Tío Marcos; hai algo divertido, eses galaicos contaron algún chiste? ¡Nos non nos decatamos...!

-¡Chiste o teu, querido Fisga, que non estamos para bromas! Pareceume enxergar que podemos ter, nesas secuencias, nas últimas, unha testemuña das de cargo, perfectamente válida; iso á parte e ademais de que se trata dun tipo simpático, un rara avis, que en Churiz, coa desfeita que teñen, tipos así xa non quedan.

O que hai nesta Vila, ¡o que había, en pretérito!, é unha temerona de espanto; ¡cantidade! Para empezar, o Bieito ese, que lles promete o inferno, un inferno seguro, eterno, se non cumpren con rigor o xaxún da Coresma, ¡así estean cavando na bouza! E logo está ese Aurelio, que pasa nun tris, mutatis mutandis, dos seus camelos xurídicos ás ameazas máis onerosas, ¡e tan teso!

-¿Ameazas onerosas, tipo cazo? ¡Nunca tal oín, pero tampouco me estraña, acostumados como estamos ás grazas celestiais, gratis datis! -Afirmou Fisga Nove.

-Onerosas, si, que eu entendo aos galegos, perfectamente, así falen en castelán; ¡mellor que vosoutros, por fisgas que sexades! Resulta que este Cubano, ese do Café, empezou a notar que lle deran instrucións, ¡verticais!, ao Cabo da Garda, ao Municipal, para multa-los autos que aparcasen alí abaixo, nas inmediacións do seu “Centro”. De entrada coidei que as "dignísimas autoridades" querían ter un vao, un reservado permanente, gratis, para os seus vehículos, pero como, daquela en Cuba, tamén se lle deran casos similares coa xente do Batista, nada, que ensaiou a perdoárlle-la minuta das consumicións; receita eficaz pois a partires daquel día o Cabo tivo outras consignas: No sucesivo dedicáronse a molesta-la clientela das outras rúas, devolvéndolle os favores ao Cubano. ¡O que non se lle ocorra ao mangante, ao Litis...; nin que estivésemos en Chicago, daquela da Lei Seca!

-Frei Marcos, ben sei que o encoraxan as estrapuxas prevaricatorias pero faga o favor de calar por un intre con iso do Cubano, que volve a saír en pantalla aquel rapaz do Pelo Pincho, o Simpático. Arestora pregunta polo señor Alcalde...

-¡Atentos, que esta escena promete; promete e vai cumprir, coido que si!

-...

-¿Pódese...? ¡Oia, escoite; díxenlle que se podo entrar! É para falar co señor Alcalde, ¡en persoa!

-¿De qué lle quere falar? -Preguntou Ramonciño, medio levantando a vista duns papeis; un tanto avinagrado, feito un Ramonzón desde que seu compadre deu en mandarlle daqueles xamóns, dos sobrantes, dos rancios, á vez que lle retiraban o despacho directo das visitas paganas; ¡das pagadas en efectivo, séxase, clientais!

-¿Pero qué de que...; qué pregunta? ¿Oia, é que vostede fai de San Pedro neste vilorrio de Churiz? Xa lle direi ao Xefe o que teña que dicirlle, pero eu mesmo, directamente, en persoa, que non preciso tradutores..., por máis que veño da Alemaña, que alí élle outra xente, outra lingua, outra honradez, outra eficacia!

Ramón refungou ante a coraxe daquel emigrante:

-¿Ten hora, ten cita...; pediuna?

O Simpático deixou de lado aquela simpatía habitual que o caracterizaba para poñerse ao nivel das circunstancias locais:

-¡Non; nin a teño nin é preciso, que non estou na consulta do Médico!

Ramón volveu a farfallar en vista de que o Emigrante, xa desafeito daqueles abusos caciquís, rurais, seguía sen mete-la man no peto das corruptelas, séxase, no das moedas, ¡máis ben en papel, en billetes do B.E.!

-Daquela preguntareille ao señor Secretario se pode, ou se o quere, recibir..., ¡pero non se pase!

O Simpático peiteábase para atrás; diso xa facía tempo:

-¿Ti es funcionario, funcionas, páganche por funcionar?

-¡Oia, un respecto, que eu son Oficial, Oficial Maior deste Axuntamento, o que se di unha Autoridade, así que non se propase, lle repito!

-¿Axuntamento? ¡Agora falaches, que trazas diso hai: un axuntamento homoxéneo, ben axuntado e ben conxuntado, tan recadador coma a pá dun croupier! Mire, eu sonlle un cidadán honrado, que saín polo mundo, descantiá, e traio tódolos meus aforros para este país tan rico e tan miserento, á vez, asemade; ¡polo mal administrado que o tedes! Daquela coido que non sobran as miñas remesas... ¿Vai entendendo, ou prefire que lle fale en alemán? Sprechen Sie Deutsch? ¡O que queira, mais, se tampouco entende o noso, o galego, daquela dáme igual, que lle podo parlar en italiano, nun italiano fresquísimo; ou nese franchute dos diplomáticos...! No que prefira, que eu, aquí onde me ve, antes de ir para Alemaña, estívenlle en Suíza, en varios Cantóns, e non precisamente para esconde-los cartos senón para gañalos, ¡honradamente, co meu esforzo! Nacinlle nunha parroquia deste Churiz..., ¡que non é gran cousa, pero algo máis sería se estes parasitos non mamasen dos lugareños!

Outra cousa: ¡sígolle empadroado, aquí, aquí mesmo, e as miñas leiras pagan contribución! Con isto dito, tócalle falar a vostede; e deixe de ollarme con esas laparadas, que lle estou vacinado, ¡que a min non me hipnotizan vostedes!

¿Qué; non chegan estes títulos de cidadanía, os meus, para que me reciba o propio Salmonte?

Ramón achicouse ante a dignidade daquel Simpático; en consecuencia, reencarnouse no corpo do Ramonciño, no de costume, pero só a medias:

-Mire, paisano, déixese de bravatas, que tan mal están nun súbdito. Don Manuel ten as súas funcións, e non está para recibir aos ninguéns. En canto ao Secretario, que don Aurelio se chama, ese recibirao con gusto, que recibe a tododeus, mais iso será tan pronto llo pida eu, ¡se é que llo pido! Mire, con insolencias, aquí en España, o único que vai conseguir, vostede, si, vostede, é un pasaporte..., ¡para ese Tribunal de Orden Público! ¿Sóalle?

Aquel emigrante, tan batido en tantos países, volvérase correúdo:

-¿Insolencias; que me insolento, eu? En calquera caso está ben, señorito folgazán, señorito funcionario. ¡Vale! Fareino doutra maneira, que por tres pesetas dunha póliza, desas que venden no estanco, non deixarei de dicirlle ao propio Alcalde a queixa que ten este cidadán; ¡e que conste que son honrado, que honra non é a que vostedes me dean, senón a propia, a que merezo! Vou facer unha instancia, xa mesmo, e daquela volvo, de seguida, con ela na man; unha instancia con copia, ¡na que precisarei un cuño e maila data!

Ramonzón, ou Ramonciño, ou a mestura dos dous, volveuse TNT a punto de ignición, a punto de estourar:

-¡Váiase..., a onde queira, e como queira, pero ao lonxe!, que mentres o fai, mentres fai de ventre, asegúrolle que avisarei aos Gardas; ¡de momento, aos Municipais! Cando regrese, e procure volver limpo, xa veremos se fala co Alcalde, ou se o Cabo fala con vostede, pero, ¡coa porra na man!

Despois dun breve lapso de tempo, aló dentro, na Secretaría:

-Don Aurelio, ese home non me fai caso, que xa lle expliquei o incidente, de pé a pá. ¿Que fago, que fago eu, agora? Pondere que ese emigrante quedou de volver, ¡cunha instancia na man! ¡Élle de malas pulgas!

-¡Que volva, que xa se recibirá..., iso, a instancia! Outra cuestión é contestarlla. ¿Contestar unha instancia...? Para iso terá que esperar tres campañas, desas de dous anos...; ¡ata que o xubilen nas dúas Alemanias, nas dúas á vez, quere dicirse, ad calendas graecas!

Ramonciño víase atrapado, como nunha vagada, entre dous fogos e cos lobos fuxindo polo foxo, de par súa, que tal estivera no verán último, daquela que axudou a apaga-lo lume, porque perigaba unha chousa propia, unha daquelas herdadas de seu tío, que noutro caso..., ¡un Oficial é un Oficial!

-Don Aurelio, teño que insistir, ¿que lle parece que pode pasar se non lle rexistro esa copia; coido que virá cun Notario? ¡Se vise en que plan se me puxo...!¡Lapeaba!

-¿Ramonciño, ti es un home ou un coello? Por selar que non quede; e se non se larga, á présa, daquela poslle un cuño..., ¡dous, pero no traseiro, con esas botas, coas túas, rexas, de Monforte, ! ¡Emigrantes, a min..., plin!

Momentos despois:

-...

-¿Qué; non veu ese Alcalde? -Preguntou, outra volta, aquel Simpático, de pé diante do mostrador e coa flegma dun home de mundo.

O Oficial, cun aceno significativo, engurrando o cello:

-Vir, veu, pero coma se non, que está reunido co Secretario.

-Entón esperarei; mesmo aquí, xa que non me manda pasar. Pero déixeme unha cadeira desas, que todas están dese lado do seu valado.

-Como non o faga no chan..., que estas cadeiras son da Oficina; mais aforra de sentarse, que perde o tempo, que xa lle dixen que sen cita previa aquí non se recibe aos ninguéns; ¡ningún dos dous!

-Pois, neste caso..., pon aquí eses cuños do teu Rexistro. No teu, non; aquí, na copia, na miña, que xa me contestarán, ¡pola conta que lles ten! E que me dean as grazas por non facerlles a instancia en alemán, que con este pasaporte resgárdame o país que mo fixo. ¡Auf wiedersehen!

Na Secretaría: Aurelio, sentado, e o Salmonte, en pé. Daquela entra o Oficial, mostrándolles a instancia do Simpático:

-...

-Ramonciño, ¿que di ese tunante, nesta petición?

-Pois..., reclama a reposición ao estado primitivo da finca invadida. Trátase dese camiño público que lle deixaron incorporar ao Lucas do Barreiro, ese amigo do meu compadre...

O señor da vara, algo nervioso por aquela instancia insólita:

-Aurelio, ¿lémbraste de cómo trangallamos iso, esa reparcelación do Barreiro? ¡Van tantas, que me confundo!

Tranquilizouno Aurelio. Aquel deus, aquel Xúpiter, manexaba os raios perfectamente, con boa memoria, que é a principal arma dos mentireiros; tanto para fulminar como para disolve-las chispas no seu puño ensortellado:

-¿Manuel, ti, outra vez acolloado? Este caso é un chisco de borralla, unha pabea, que todo se fixo, absolutamente todo, en boa xustiza municipal, conforme ao noso dereito, ao noso! Lémbrate de que entre a Extensión Agraria e mailo Concello argallamos aquela pista, en boa pragmática, dándolle carácter de camiño agrícola..., ¡que o é porque permite chegar cos cadáveres dos labregos directamente ao cemiterio parroquial! E para que iso quedase axeitado, de paso borrámo-la corredoira, rechea coa pedra das paredes contiguas. ¿Lémbraste agora? ¡Aquí, nós, ordenamos e mandamos, e das leis facemos regulamentos, que para iso estamos..., ámbolos dous!

O Salmonte, algo cohibido, ou menos satanizado, ¡aínda!

-¿Pero, chacho, ese camiño, o de mete-los mortos no cemiterio, é ou non é agrícola?

-¡Manolón, naturalmente que é agrícola, ao cento por cen! ¿Ou é que os mortos desa parroquia non son labregos? Ese camiño está feito, e ben feito, para cento un anos, pero fíxose con ese rapaciño ausente, que estaba na Alemaña, ¡do que ninguén lle tivo culpa! Certo é que houbo que meterse, aínda ben, no seu horto, para que non levase curvas, que o Párroco quixo que se puidese chegar ao cemiterio en liña recta, desde a propia igrexa, ¡para que non se lle esparexese antes de tempo esa xente, eses que adoitan afrouxa-los responsos! Como ves, todo é unha cuestión económica, ¡de economía pura!

-¡Sendo así...! -Manuel, ás veces, remiso á lóxica do Secretario, pero acababa entregándoselle, sempre, indefectiblemente. -¿A qué vén iso de que reclame? Se eu estivese aquí, daquela resolvíallo, de seguida: ¡Mira, ho, o que vai a Castela..., que se foda! ¡Quéreno todo: queren emigrar, forrarse coas divisas, chegar a ter un Mercedes, así sexa de segunda..., e mentres, que lles coide eu, Perito e Alcalde, todo á vez, das súas leiras; que lles mire polos propios intereses...! ¡Queren a lúa!

-A cuestión de fondo, querido Manuel, é que reclama o por qué lle consentiches ao Lucas desemparedar o camiño vello, o que non se utilizaba desde que se alcatreou esa pista. Nisto, que veu o tal Lucas, oportunamente, aproveitándose da ausencia do alemán, e daquela meteu na horta, na súa, o terreo resultante; o antigo e mailas folganzas do vial, ¡que todo se lle facía pouco!

Manuel, alterado polo incidente, bravo cos débiles e manteigoso cos audaces, pedía papas; ¡de árnica que fosen!

-Aurelio, ti estiveches conforme con todo iso, que incluso me falaras da súa legalidade; lémbrome agora, perfectamente, así que, ¡esa mosca átala ti!

-Non é fácil, que este non saíu tarugo coma os outros, que puxo na instancia que dispón dunha fotografía aérea, que lla deixaron reproducir no Catastro, pola que demostra que a súa finca foi a única prexudicada, a única diminuída, a que soportou enteiramente ese camiño, esa pista. Alega que houbo unha prevaricación, unha ocupación sen previa expropiación, e que encima diso non o foi por causa de utilidade pública. Reclama que se lle compensen esas superficies, amén dun longo etcétera. Non hai dúbidas de que ese tío é valente, coma un lobo da Serra. Ou é que está aconsellado por un bo asesor; un bo asesor, ou da parte de arriba, se cadra de moi arriba..., ¡que igual ten parentes en Madrid!

-¡Cómame nunca o diaño! ¿Secretario, daquela, qué facemos?

-Esíxenos unha certificación do Concello na que se concrete se lle demos ese camiño, o vello, definitivamente, ao Lucas; ou se, do contrario, ese Lucas se apropiou de bens municipais...; ¡todo iso para enfoca-la súa defensa! Non te vou enganar, que o dilema non é cativo. Para que o entendas: Se lle contestamos que si, que se lle deron ao Lucas esas folganzas, graciosamente, ¿qué defensa fixemos, nós, do patrimonio municipal? Daquela, contencioso ao Concello por..., por alleación indebida, malversación de caudais públicos...; ¡cousas así! Pola contra, se lle certificamos que foi un asunto privativo do Lucas, de propicia iniciativa, co leite tan agre que se gasta ese Lucas, ¿como o defendo, eu, ou cómo nos libramos da súa caxata, da do Lucas, co bruto que é, e co que lle mangamos daquela, de extranxis, para consentirlle que ampliase a súa horta á conta dese veciño? Por parte, ti non queres leas cos emigrantes, ¡que son os mellores clientes da nosa urbanización...!

Salmonte quedouse reflexivo, retendo o aire nos pulmóns e brandindo os puños, coma enfrontado a un sparring só para el visible. Desde que se serenou un tanto:

-Vai ser cousa de que me achegue ao Barreiro, eu e mailo Cabo, a ver se consigo poñe-lo Lucas en razón propoñéndolle que reparta co alemán esa adición de terras, ¡en boa veciñanza! Do que non, se temos que devolverlle aquel donativo, aquelas pesetas..., ¡máis se perdeu en Cuba!

Aurelio animouno, que se había caxatas, Manuel tiña o lombo de albarda, ancho e seboso:

-¡Debes ir, en efecto, que ti, mio caro Salmonte, cando queres sabes face-las cousas! Pero vai prevido; e mellor aínda se te fas anunciar coa parella dos Municipais..., para amolenta-lo Emigrante, que esta xentiña segue teméndolle ao qué dirán!

Manolón, a pesares daqueles alentos, co Aurelio si, pero na súa retagarda; vacilou:

-Non che quero leva-la contraria, pero..., ¡igual se encirra! Ese alemán, se é de tantas pelotas, igual nos espera coa de retratar..., ¡e llelo conta, despois, á volta, cando pase por Francia, aos da Radio Pirenaica! Lémbrate que falaron de min en certa ocasión, que me chamaron cacique, cacique cornudo...; ¡e cousas inda peores!

-Daquela leva contigo ao Cabo, que o tes de man. E que teñas sorte, meu Alcalde, que che fará falta; pero ti, impávido, sempre, que os caudillos fórxanse nas batallas, ¡pisando cadáveres! Corta e racha, por onde vexas, por onde podas, así haxa que soltarlle cartos ao Lucas, que na túa caixa, na B, ¡aínda que lle restes unha propina...!

Os da Fiscalía estaban atónitos con aquel Alcalde, tan gordo e tan lixeiro, un auténtico monicreque nas poutas do Aurelio, pero desta vez puido máis o medo que lle pillara ao Emigrante, que se fixo anunciar polos Gardas, segundo lle suxerira o seu Litis.

...

-¿Que, qué facedes, aquí, ao Barreiro; vídesme prender, ou queredes restaura-las lindes do meu horto? ¿Ides repoñe-las estremas? ¡Nese caso, mellor có fusil, unha legoña!

-¡Antón, que nos coñezamos desde nenos, iso non che permite faltarnos ao respecto! Defendeuse un daqueles Gardas.

-¿Respecto? O respecto perdínvolo eu, ¡desde que estades de criados, de mandados, de esbirros desa xentiña! Veña, rapaces, a emigrar, que tal fixen eu, que iso é de homes. De servir a alguén, mellor aos alemáns, que alí traballan todos; os caciques máis que ninguén, para por exemplo!

Aquel Garda, mancado na súa dignidade, revirouse:

-¡Eu non son un criado; e aquí o Aduardo, tampouco! Somos dous Municipais, ¡a moita honra!

O Simpático, Antón para os Gardas, non lles resultou tan simpático, a eles, como lles parecera aos da Fiscalía de Don Pedro. Plantado, escarranchado, retador, coas mans nas illargas:

-Rapaces, honra sería se estivésedes no papel correcto, no propio dos Gardas, pero iso non é cubrírlle-las costas a catro mangantes; a dous, neste caso; sabendo como sabedes que lles mangan aos veciños canto poden... ¡Menos a pernada, que xa non se estila; ou se cadra, si, tamén, tamén iso!

Eduardo, Aduardo para o outro Garda, rompeu a falar nun ton algo máis suave, pero que non deixaba de ser autoritario:

-Mira, Antón, déixate de lerios e date por citado para esta tarde, ¡ás cinco!, que vai vir unha Vista do Axuntamento para arranxar isto do camiño, esta pista de aquí por xunto do cemiterio...

Co Simpático daban en ferro; puntualizoulles:

-Este camiño arránxase desfacendo a parede que puxeron polo medio da horta, ¡da miña! E para vistas do Concello, chega coas da muller do Alcalde, esa tal Mabel..., ¡que ten máis ubre cá teixa do Lucas! ¡Vaca de moita ubre..., malo! Ademais, nin na terra dos cafres se cita á xente da mañá para a tarde, pero, se queren vir, aló eles, que veñan, que eu estarei aquí, na miña casa...; ou mellor aínda, aquí fóra, nesta pista, na arroubada, pero mañá, ¿eh? Ás cinco da tarde, ¡nin un segundo antes! ¿Anotádelo?

-Polo teu ben procura estar razoable, que che dou un consello de amigo, -matizoulle o chamado Eduardo, -que daquela volveremos co Xefe Local. ¡Eh; outro aviso! ¡Por un se acaso, traeremos as esposas!

Antón riuse con ganas; seguía completamente tranquilo, relaxado:

-Mentres non traiades á propia muller dese Alcalde, dese barrigudo, que así se explica que non se lle poda achegar, e que ela busque outros, máis delgados, máis flexibles, con outros empalmes... As outras, esoutras esposas, non me interesan, pero esa fulana, esa roiba do tinteiro, nin para vosoutros olla, que seguro que vos poñedes de cu cando parrafea co Secretario, que nestes lugarciños sábese todo, e non precisamente pola radio!

Eduardo, aquel Garda, non estaba acostumado ás insubmisións:

-¡Antonciño, non te porpases! Se nos provocas, a Vista vala ter ti..., ¡pero no calabozo! Daquela xa veremos o teu riso... Quedas avisado; ¡en tempo e forma!

O Emigrante fixo un estraño, como espantando nas moscas:

-¡Boh; ídevos por aí adiante..., á bragueta dos burros, que é o voso sitio, que aínda quedan máis de catro, sen ir máis lonxe, na propia bisbarra!

Ao outro día, encabezando a vista, presentouse Litis, que non o Alcalde, no lugar previsto, no mesmo daquel avasalamento expropiatorio. Sacou do seu almario o mellor dos sorrisos; quere dicirse, o máis cínico:

-¿Así que vostede é ese Antón do que me teñen falado, un home que está moito polo progreso, polas infraestruturas? Seica veu de vacacións, nun Mercedes...; ¡pois iso é posible grazas a que en España temos as pistas asfaltadas, algunhas, tal que neste rueiro, por obra e por graza de don Manuel, que é un benfeitor do Municipio! ¡A miña noraboa! ¡Vostede seica é un fillo ilustre do Concello, outro, un home comprensivo, culto...!

Antón tomoulle as medidas, de arriba-abaixo e de abaixo-arriba, caixa toráxica incluída, e por fin detivo os ollos cravándollos ao Aurelio directamente, nas pupilas, sosténdolle a mirada, cousa que desconcertou ao Secretario que non estaba afeito a esas dignidades tratándose dun campesiño, ¡por emigrante que fose! Daquela espetoulle, coma un escopetazo:

-¡Noramala, señor Secretario, que a vostede nada se lle perde neste asunto! ¿Ou si; houbo reparto? ¿Onde está o Alcalde; escóndese tras súa, como fan os nenos mecosos con súa nai...?

Talmente parecían dous galos tenteándose ás portas dun galiñeiro. Aurelio soltoulle unha finta de boa dialéctica, da súa, da habitual:

-O señor Alcalde, don Manuel, polas súas ocupacións delegou en min; ¡que por iso vin, e aquí estou, ao seu dispor!

-¿Tampouco veu..., ningún representante; digamos, un Concelleiro?

-¿Para que? Viñeron ese Cabo e mailos Gardas..., ¡por si se producen desacatos á Autoridade!

Antón, irredutible, saturado de dignidade persoal, a mais de ben asesorado:

-¿Vostede..., autoridade? ¡Non me faga rir! Tardei anos, moitos, mais agora seille distinguir as funcións dun Secretario, dun funcionario, por distinguido que sexa, das que corresponden á Corporación, á Corporación ou a cada un dos seus membros, directamente ou por delegación. Esas funcións coñézoas ben, así que o tomo por un recadeiro do Salmonte, que é a única representación que lle admito. Vaia soltando ese recado, se tal quere, que as miñas vacacións son curtas, e non coma as súas, que xa sei que ás horas de oficina tanto pode estar na Consistorial coma no Café do Centro, ou nesas obras salmonteñas, ou na casa de ben sei quen... Mais, ¿para que vou referi-los seus pecados, se os coñece perfectamente, xa que os vive; ou é que non os vive?

Aurelio, a pesares de que traía a súa estratexia ben perfilada e ben matinada, premeditada, de propia marca, investido daquela sona obtida coa complicidade, coa reciprocidade, do propio Alcalde-Xefe Local do Movemento, atopouse nunha batalla complexa, imprevista, de táctica inédita:

-Tíveno a vostede por máis listo do que está demostrando, así que, polo seu ben, suxírolle que cambie de ton. Por certo, ¿que fan eses señores que están aí, aí atrás, nese auto? ¡Non os coñezo...; nin vostede mos presentou!

-Non é preciso; son tres amigos, da Capital, que esperan por min, por se quero ir con eles..., ¡a unha cea!

-¡Ah, ben; aquí, se vostede razoa, terminamos pronto, de seguida! Como lle ía dicindo, falemos en paz e concordia, que así cómpre entre amigos...

-¿Eu; falar, eu? ¡Fale vostede, se é que trae ese recado de falar comigo!

-Ben, vale; que isto faise de contado: o señor Alcalde, sempre conciliador, servidor dos seus súbditos...

-¡Perdón, Secretario; non sei se lle oiría ben! Quixo dicir, cidadáns; ¿non si?

Aurelio tragou aquel sapo, e sen inmutarse:

-¡É unha simple cuestión semántica, pola que non imos discutir! Sigamos: Aquí o Lucas... Don Lucas, por favor, achéguese... -Aquel veciño estivera atusmando, de lonxe, entre os couceiros, pero ao verse cachado quitouse a pucha e aproximouse, con tódalas precaucións do caso, con timidez cazurra. Daquela proseguiu o Secretario: -Aquí don Lucas pediu unha concesión gracial das folganzas deste camiño, do vello, e desde a Consistorial non percibimos, na distancia, que puidese resultar lesivo para terceiros...; ¡son folganzas, e por ende, municipais, ab origine!

Lucas entendeu por onde lle doía, ao seu xeito, sen distingos conceptuais:

-De glacial, nada, meu señor; quentiña de todo, que llela paguei eu, eu mesmo, a vostedes, ben pagada! ¿Xa non se lembra daqueles billetes, ben noviños por certo, do trinque, que así mos deron no Banco? ¡Ben mo dixo Manuel, que de cheque, nada, nin falar; que fose eu, eu mesmo, por aquela cantidade da idenización, en billetes!

Aurelio, polas ganas, houbéseo fulminado cos seus ollos felinos, chispeantes; pero no seu cálculo, calculadamente conciliador, optou por facerlle un guicho:

-¡Lucas, que te confundes; o que pagaches ti, daquela..., foron..., arbitrios! Uns arbitrios atrasados; por certo que sen recargo, que nos debes ese favor, esa tolerancia. ¡Está visto que facer ben sen mirar a quen...! Xa o di ese refrán: ¡Non lles fagas dano aos labregos, que non cho merecen; nin lles fagas ben..., que non cho agradecen!

Antón, que se espelira polo mundo adiante, ademais da súa intelixencia natural, non estaba para sofismas caciquís:

-¡Un momento, Secretario; que ben se ve que vostedes ao que xogan é ao tute, ao subhastado, que iso de chisca-lo ollo dáselles mal! Non lle fai falta darlle a sinal do tres ao Lucas para que se esqueza de certos amaños, que resulta que este home, este matón, é soamente un bocazas. Testemuñas hai, ¡varias!, do que dixo, en certo lugar, sobre certo pago, ou comisión, por xe pesetas, en efectivo; ¡que quede claro! Ora ben, se teñen interese en discuti-lo tema, advírtolles que eses do coche son o meu Avogado e mais un Notario, da propia Capital, co seu Escribente, que os puxen aí, á espera, para que levanten acta, ¡do que sexa preciso! Pero como son máis honrado do que todos vostedes xuntos, daquela non lle chisco o ollo a ninguén, que lle ensino a vostede, señor Secretario, ¡de antemán!, as miñas cartas...; ¡algunha!

Aurelio baixou a voz, que os do auto apeáranse e xa paseaban polas inmediacións, atentos ao terceto:

-Mire, Antón, aquí viñemos como amigos, buscando unha solución satisfactoria; e vostede pasouse traendo esta xente da Notaría a onde non facía falta..., ¡que estamos entre iguais!

Antón, sen inmutarse:

-¡Máis se pasou vostede traendo aos Gardas, cos seus ferrollos, cando o ladrón é outro, que diso tamén se levantará acta..., se é preciso! E ti, Lucas, mira o que dis, ¡que non te enxurren estes caciquiños de terceira, da terceira rural, iso, cos pecados alleos!

Pero aquel Lucas estaba superado por tantos imprevistos; só marmexou:

-Pois..., o que é pola miña parte, este camiño non o devolvo; nin cos Gardas nin co Notario! Se non mo podiades dar, daquela é asunto voso esa idenización..., aquí ao veciño..., que tampouco teño por qué preitear con este home, ¡dúas casas que sempre se levaron! ¿Non si, Antón?

Mefistófeles seguía de parte do Secretario:

-Queridos amigos, e bos veciños, ámbolos dous, non se alporicen, que todo ten arranxo. Teño atribucións para propoñerlle, aquí ó Antón...

O aludido cortouno, en seco:

-¿Atribucións? ¡O que se di atribucións, non; nada, en absoluto! Vostede quererá dicir, recado; recado da Súa Ilustrísima, dese Salmonte, unha familia que se abaixou do castelo porque entre as xoldas e mailas obras non o daban sostido; agora mangonean un Concello, este, o noso, o mesmísimo feudo de entón, pero cunha diferenza, ¡que teñen unha pata no Pazo e outra na Consistorial, escarranchados, que é a mellor forma de mexar polos cidadáns, desde arriba, ao cirichón!

Naquelas tesituras, ante aquel arriscamento do Simpático, Aurelio flexionou, mesmo coma se fose de vimbio:

-¡Querido Antón, recado sexa; o que mande, o que vostede queira, que non imos discutir por cuestións semánticas, que aquí o que se ventila é un tego de terra; como moito, dous; ¡simplemente iso! Para tan pouco, ¡que máis dá! A miña proposta é que o Concello lle urbanice, a vostede, ese camiño que pasa por diante da casa, da súa, poñéndolle un farol, o que sexa, canto precise, ¡do alumado público! Con iso, de ben calculado, vostede aínda sae ganancioso...; ¡polo menos con respecto ao Lucas!

-¿Señor Secretario, pódolle preguntar unha cousa? -Antón, de falsete, flegmático.

-¡Adiante!

-¿Cando foi o último Pleno; cando acordaron...; iso, iso que me propón?

-Pois..., ¡o mes pasado! ¿Pero iso, a qué vén?

-Non, nada, axustes meus, que por algo son axustador, ¡na Alemaña! Só quero relacionar datas, actuacións, ¡con respecto á miña instancia!

O Secretario pasou por alto aquela puntualización; tiña présa por cerra-la súa proposta:

-A ver, Antón, e vostede tamén, señor Lucas, démonos a man, os tres, como se fose na feira, que este trato está feito, rematado, e saen con ben desta operación...; ámbolos dous, que o perdedor neste caso é o Axuntamento, tan escasos que andamos...; ¡diso, de Presuposto! O meu estilo é facer paces...; ¡xa me viron, aquí, neste asuntiño!

Antón tiña en mente certos prolegómenos:

-Secretario, espere un momento, que falta enroscar unha peza. E ti, Lucas, atende; deixa de mirar para os señores dese auto. Non che viría mal que che sacasen ese trollo que tes aí fóra, no camiño do curral; ¿non é?

O interesado aluspouse con aquela suxestión:

-¡Ai, ho, casual; estaba matinando no mesmo, que ti, neste lio, saes mellorado!

-Lucas, mira ti por onde, como tamén te aprecio, e como vives neste vilar, a cotío, é mellor que che fagan, por conta do Concello, de paso, unhas boas beiravías, que todo isto, alcatrearche o curral, empedra-los pasos, repoñe-las paredes dese horto..., con cartos públicos. ¿Tres obras da maneira sería moito pedir; ou non, señor Secretario?

Aurelio foise ao anzol, ¡que onde haxa un cazurro listo...!

-¿Tres obras en beneficio exclusivamente privado? ¡Por suposto que non; non hai capítulo...!

Antón chegara, por fin, á súa meta:

-Daquela, amigo Lucas, ti, que sempre fuches un bo canteiro, que paredas ben, volve a murar o meu horto, de propia man, por onde sempre estivo, que así o camiño vello quedará no meu, compensándome un chisco do que me quitou ese Párroco para face-la súa Avenida dos Reponsos. Deste xeito, a ti, en vez de currada, vaiche quedar unha praciña elegante, que cando as túas nenas sexan mozas daquela servirá para que os rapaces chas veñan ver, ¡en auto! Con estes pactos, coas augas devoltas ao río, o que é por min, señor Secretario, podemos dárno-la man.

Aurelio respirou; fondo, aliviado:

-¡Farase todo, absolutamente todo, segundo propón! Voume, ¡e a mandar!, que alí me teñen, no Consistorio, ¡ao seu dispor!

Antón retívolle a man:

-¡Un momento, Funcionario, que aquí falta unha función; ¡cousa de nada! -Dirixíndose ao seu Avogado: -Don Luís, ¿pode achegarse co señor Notario, que imos deixar constancia, fehaciente, ou como se diga, de que este veciño, Lucas, vaime facer, nova, a parede do meu horto, metendo coa mesma, ou sexa, para dentro, o camiño que desapareceu daquela, daquela cando a pista do cemiterio?

Aurelio tentou de largarse, sibilinamente:

-Está ben así, en efecto, pero eu voume, que isto é cousa súa, dos dous; e logo que teño présa, que me esperan no Concello...; ¡unha xuntanza oficial!

Antón reforzou a voz, imperativo:

-¡Señor Secretario, que de Actas entende, e aquí estivemos falando, ou negociando, tres partes interesadas; tres! Non me fará ese desprezo, que teño encargada unha merenda, boísima, para todos nós, para os seis, aí na taberna, no reservado. O que si, se vostede non ten medo para volver á Vila, -engadiulle, burleiro, -os que se poden ir, agora mesmo, ¡a cen!, son estes Gardas, que para eles...; ¡voullo dicir: eu non contaba con xente armada, e por iso non lles encarguei viático!

O Aurelio viuse nun compromiso, ineludible en boa diplomacia:

-¿É certo que encargou unha merenda, con antelación? ¿Vostede é adiviño, ou qué?

Antón riuse, con ganas, a fondo:

-Non; nada diso: son galego, simplemente galego; ¡a moita honra, que se di!

No Ceo, naquela revisión anímica do Secretario, non daban creto ao que estiveran oíndo: ¡unha derrota do Litis! A primeira reacción foi de Don Valentín, que coñecía as artes, as artes e mailas artimañas dos seus paisanos:

-¡A ver, Fisgas, un receso! Cortade aí, nese proxector, que a escena principal rematou. ¿Que vos parece? ¡Se nos meus tempos fosen así, así de espelidos, aqueles emigrantes non terían que irse ás Américas!

-Certo é, que ese rapaz, o Antón, non se deixou envolver polo Litis. -Comentou Fisga Seis.

Fisga Nove, asentindo:

-Ese parece máis esperto cós outros... Coido que nos pode servir para testemuña de cargo; ¡máis que esoutros, máis que eses que saíron nos outros vídeos, nos anteriores!

-¡É un esperto, a mais de experto; que os durmidos foron aqueles portugueses, aqueles que...!

-¿De qué falas, Fisga Seis? -Preguntou Frei Marcos, un tanto fóra de contexto.

-Logo..., ¿non sabe o que pasou?

-¡Afellas que non; será que fisgo pouco...; mortal, en definitiva!

Fisga Seis referiulle aquel contratempo:

-Cando volvía para Alemaña, recuperada a súa hortiña, enteira, resultou que entre Valladolid e Palencia aquel Antón cruzouse cunha furgoneta de portugueses, que os pobres durmíranse circulando, ¡coas ansias de volver pronto ao seu país! Daquela, ¡case nada, todo, definitivo, que se deron unha chucha, un chuchado fraterno, co Antón!

Frei Marcos persignouse:

-Para min, como me trouxeron ao Ceo daquela, que aínda estabamos na era bestial, na das bestas quero dicir; todo o que pase dun cabalo de potencia xa me parece cousa do diaño. Oes, agora que me fixo nesa circunstancia: ¡neste caso, felices, que xa o temos aquí, dispoñible, na propia Eternidade!

-Si que o temos, Tío Marcos, pero hai que pasarlle unha citación, que está soterrado no Campo Santo dos portugueses. Por certo, que o teñen a corpo de rei, en desagravio. ¡Para xustos, eses portugueses; con poucas excepcións!

Frei Marcos asentiu:

-¡Desde logo, desde logo; eses irmáns, eses galaicos sureños, hai qué ver cómo son, sempre tan cumpridos! Daquela, ti mesmo, Fisga Nove, que ve-las cousas de arriba-abaixo, pásalle razón, con tempo, de que igual ten que depoñer en contra do Litis. Dille, de paso, en broma por suposto, que vaia buscando outro Notario, como fixo daquela; ¡faralle graza recordar o seu episodio!

Fisga nove, con satisfacción:

-Seguro que lle presta, que xa recuperou medio horto, e agora vai recibir, aquí na Gloria, o cento por un, ¡que merece todo iso, e aínda máis!

Frei Marcos corroborou:

-¡Para máis chiste, sen pólizas na instancia, que na Eternidade non as precisamos!

Como estaban no tempo de entoar o Angelus Dómini, que en Churiz a tal intre xa repicaban as doce solares, apagaron o proxector para seguir coa Vista despois da Hora Santa. Sentíanse fatigados, fatigados e anoxados, que as malicias, de sempre e para sempre, ¡ata no Ceo causan violencia!

…

2 y 3 de Agosto de 2008

PROGRAMA

HERMANAMIENTO DE LOS CASTROVERDE IBÉRICOS

Caztroverde de Campos (Zamora)

2 y 3 de Agosto de 2008

SÁBADO, 2, AGOSTO, 2008

-ACTOS DEL HERMANAMIENTO:

11 h. : Recibimiento de las Delegaciones de los Castroverdes Ibéricos

en la Casa Consistorial, ataviados con trajes tradicionales zamoranos.

11´30: Pasacalles por los lugares más representativos de la localidad

Grupo de Dulzaineros : “Campo de Mielgas” de Melgar de Abajo

12 h.: En el Convento de los PP. Franciscanos:

-Firma del Acta del Hermanamiento y actos protocolarios

-Plantación de una encina en el Parque Infantil

13 h.: Plaza Mayor:

Descubrimiento del Mural del Hermanamiento

-ACTUACIÓN ETNOGRÁFICA: Grupo “Bajo Duero” de Zamora

-COMIDA de HERMANDAD – 14´30 horas.

-17´30 h.: - CHARLA en el Centro de Documentación del Palomar

“Los Palomares: construcciones tradicionales de Tierra de Campos”

-18 a 20 horas: -Muestra de Arte, Oficios Tradicionales, Productos de la Tierra y Juegos Tradicionales

– Casa de Cultura y Corral de La Hermandad

ACTUACIÓN MUSICAL:

-20´30 h.: Grupo de Habaneras de Mayorga (Valladolid) en el Convento

- 21´30 h. CENA

DOMINGO, 3, AGOSTO

-10 h.: Visita a una bodega de la Localidad

-10´30 h.

EXCURSIÓN a Medina de Rioseco: Paseo por el Canal de Castilla y a Urueña: Visita a los Museos de Instrumentos Musicales y de Campanas.

14 h. Comida de despedida.

Seriais Literarios

¿Pódese pasar?

-XII-

Novela satírica

de

Gómez Vilabella

-o0o-

¡Forzas vividoras, que non vivificantes!

Sae en pantalla o Café Centro: veladores en mármore, coas patas de ferro, de ferro forxado; xateiros que barullan nas dúas mesas do fondo, que as utilizan para bota-las contas da última remesa, pagándolles aos gandeiros con mañuzos de papel - moeda que sacan dos petos interiores daqueles blusóns..., ¡máis que mouros, da cor da bosta! Os paisanos, en xeral austeros, ao sumo pedían un grolo de augardente, ao que algúns, por contaxio habaneiro, denominan, buchito, que llela serven dun caneco de barro; un envase tamén cotroso, alomenos por fóra, que ten conta do que lle meten, sexa etílico ou metílico, pois o líquido non é visible ata vertelo naquelas copiñas, auténticos dedís de cana alta. Primorosamente talladas, iso si; acaso traídas de Cuba, daquela Cuba da Lei Torricelli, que foi onde aprendeu Cosme a súa hostalería sui generis, marrá, séxase, de marráns ao espeto, de dobre moral, metade servilismo, metade soberbia, ¡segundo para quen! Por outra parte, naquela tertulia das Forzas Vivas, dominó, dominó e dominó; ¡tres dominios, tres poderes, simultáneos!

A tal momento falaba o Litis, que se sentía, como pouco, director de orquestra; un domador de tigres diante daquelas ovellas:

-Matasáns, voume meter contigo, que entre ti e mailos teus colegas estádesnos creando dificultades; ¡considerables!

-¿Problemas, eu; a quen, como, e cando? -Lucas, sorprendido por aquel tiro libre, engurrou o cello.

-¡A quen vai ser, ao propio Manuel! Por ende, a este seguro servidor. Teriamos que falar diso, pero engorde, que a cousa é solemne.

-¡A min non, non ho, cómame nunca o diaño, que teño unha saúde férrea, de cabalo!

-Manuel, Alcalde, vou por outro lado. -Puntualizou o Litis cunha finta dialéctica suave, falsamente agarimosa; mesmo coma quen corrixe nun cativo, só que con ironía.

-¡Ah; é que contigo nin Deus sabe por onde tiras! ¿Que, a metá fóra, ou máis!

-¡Dalgún modo, pero só en certo modo! Estiven revisando os padróns, ao trinta e un do último decembro, que me incumbe todo iso en virtude do Regulamento de 1.952, e resulta que a poboación de feito, ¡que é a que conta neste Churiz dos nosos pecados!, caeu por debaixo dos vinte mil. Outro descenso, como daquela da guerra, pero este é inadmisible nun Distrito de xente tan nova…, e tan ben rexido!

Manuel deu unha losqueada, forte, pero no mármore; tanto, que ata se mancou, e para aliviarse soprou no moratón, pero como lle seguía doendo optou por rega-la man, aquela manopla peluda, osuna ademais de ósuna, coa copa da augardente, coa súa; con outro soprido, que lle pareceu pouca anestesia, envorcou de segundas a do Aurelio, enteira que estaba.

-¡Iso que dis é grave..., por culpa das subvencións! ¡Cómame nunca o diaño, Secretario, tes que casarte, pero pola Igrexa..., para ter fillos!

Aurelio, que non perdía facilmente a súa flegma habitual:

-Aquí o mal patriota, o sabotador, é este Lucas, noso contertulio, e non obstante, amigo.

O aludido, detendo a xogada:

-¿Eu; mal patriota, eu, con dous fillos de cada muller, todos na escola, e outro de camiño? Iso sen contar os que deixase en Santiago, que alí, como bo estudante de anatomía, observei e palpei, cantidade, practicando en vivo, ¡que é como mellor se aprende!

Aurelio apuntoulle co furabolos, incisivo, acusador:

-¡Ti, ti mesmo, Doutor; directa e indirectamente! E se cadra tamén os teus colegas, que andades receitando pílulas e métodos que vos converten en inimigos públicos. Estou falando en serio; tan en serio, que merecedes que elevemos unha queixa ao Gobernador...; ¡invalidada de antemán pola nosa camaradería, obviamente! -Coa de cal, unha de area: -A cousa está clarísima; e se non, decídeme: ¿cando caeu Roma?

-¡Anda este por onde sae, e iso que lle verteu Manuel esa copa! ¿Pregúntasmo a min, ou ao Ilustrísimo?

-¡A calquera, ao que máis saiba, que así douvos ocasión de lucimento, tal que nun concurso deses da radio!

Aquel desafío do Médico era de obrigado cumprimento para o Manuel que, atordado polos seus complexos, nin o pensou:

-¡Ai, ho, seino! Roma caeu...; caeu pouco despois do desembarco daqueles Aliados en Sicilia, que eu estaba daquela en Grodno, recuando, a cen, que non se me esquecerán aquelas heroicidades da Azul, da Gloriosa. Polas miñas contas, debeu ser na primavera do Corenta e catro, que aquel fantoches do Mussolini tiña moita verba e pouca fortaleza, ¡que se lle ían as enerxías pola Petaca! ¿Teño memoria, non si, Doutor?

O Doutor, escachizándose de risa:

-Pola Pettaci, dirás; pero non é por aí, Manuel, que o Secretario, ademais de cobizar as mulleres do próximo, fondea; sempre fondea, e coido que se refire á caída do Imperio Romano. Ata me parece que sei por onde vai: As comodidades e mailas borracheiras daqueles romanos, o noso viño de Amandi, etcétera; amén de certos vicios inversos; e tamén enfermidades, das secretas: o gálico, que o pillaron nas Galias, e despois espallárono por todo o Imperio. Esa conxunción de circunstancias prodúxolles unha dexeneración hormonal, unha esterilidade xeneralizada, co que descendeu, incluso, a poboación dirixente. Para entón os bárbaros, que se estorbaban entre si, ascenderon de simples lexionarios a centurións de tres vitis, que así foron copando os postos decisivos, co cal, Roma, a Roma imperial, para dicilo nunha soa verba, ¡escarallouse!

Manuel fixo ademán de aporrea-la mesa, por enésima vez, pero contívose, que aquelas mocadas so lle servían para agrava-la risa dos seus contertulios:

-¡Ao carajo podédesvos ir vosoutros, que me acomplexades, cando un, cando outro, de mala maneira, sen piedade; e a ver cando vos decatades de que a miña carreira é agrícola! ¡Ai, ho, que nin poda abri-la boca con estas eminencias! Voulle propoñer ao Gobernador que vos dea un cargo; como pouco, no Goberno..., para que me deixedes en paz!

Aurelio, naquelas tertulias, e sempre, adoitaba ir por onde quería, levando a voz cantante; e á vez congratulábase co Galeno, que tamén se gababa do seu polifacetismo, aínda que en ámbolos dous especialistas o que primaba era a sutileza dialéctica, o abuso psicolóxico.

-Senador Craso, don Manuel, xa que non temos a túa riqueza, ¡polo menos déixanos gozar da nosa cultura! ¿Pero, qué fas? ¡Ti mesmo afogaches o seis dobre, que a ver por onde colocas despois diso!

-¡Porras! É que entre dous sabedores...; ¡un Cristo! ¡E menos mal que hoxe non veu ese Crego! Matasáns, ¡xa está ben! Deixa de ollar por riba das gafas, que xa sei iso da tila, pero non serei eu quen lla acapare ao Cura, ¡que despois non lle queda un sostiendo, coa que gasta! Pero retornando a onde estabamos: ¿Que, qué se fai con ese asunto dos habitantes; non será por culpa, pero algo tamén, supoño, desta emigración tan forte que nos está rareando a bisbarra?

-Haberá que facer dúas cousas, dúas, simultáneas: Regalarlles aos médicos senllos exemplares desa encíclica, da Humanae Vitae; e segunda, desde xa, poñer a sumar no padrón dos habitantes ao teu compadre, ao Ramón, que se segue facendo as estatísticas esoutro chorras, ese comunistoide, coa meticulosidade que adoita, e con esa conciencia da ética internacional, ¡que é como lle chama!, sen atender aos beneficios comunitarios, aos municipais, ata teremos que mingua-la asignación per capita que percibe este Lucas, como Médico que é da Beneficencia Municipal. ¿Oíchelo, Doutor? ¡Por tanto, es parte directa, interesada!

Ao Manuel iso da rigorosidade estatística importáballe bastante menos que repoñe-la súa copa. Pediu e pagou outra rolda, e despois faloulle ao Secretario:

-¡Se só é iso, adiante cos farois, que xa firmarei, onde faga falta! ¿Cantos morreron este ano?

Como vemos, a principal dilixencia do Manuel era firmar, ¡onde fixese falta!

-¡Cento catro! -Informou Lucas. -Algún deses, agora que estamos en familia, pódese dicir que o foi por culpa miña, ¡que aquí non hai monos para ensaia-los tratamentos!

-¡Xa mo parecía, xa! -Aclarouse Manuel, pero o Doc, con sorna, aínda llo matizou máis:

-¡Cantos favores deses anónimos, no máis rigoroso anonimato, séxase, sen factura, lles fixen aos xenros, particularmente aos xenros!

Aurelio, como case sempre, na súa cetrería, voando alto, para alá dos nubros, por riba do ben e do mal, fabricando Normas Municipais:

-¡Iso é mentira, patrañas de Médico! Están vivos, todos eles, sen excepción; vivos no noso afán, así que non digades que caeron. Ímolos repoñer no padrón, inmediatamente; e ti, Doc, deixa de facer eses Certificados do Rexistro; afórrate ese traballo, salvo que chos pidan para corroborar testamentos, que sen testamentarías, neste Churiz tan churrín..., ¡adeus preitos! ¿Que xurde algún incidente? Daquela, cun cigarro aceso, deses do Manuel, esquecido nalgún curro dese Rexistro tan empapelado..., ¡chis-pum-fogo, mesmo como na guerra!

Aurelio baixou a voz para que o imitasen os seus contertulios ao percibir que aqueles xateiros do curro extremo remataran de paga-la entrega, e que a tal momento tiñan as orellas envaradas, ¡atentos aos cocementos das forzas vivas!

-¡Chist! Queda outro choio: que tamén lle quería pedir ao Facultativo un traballo profesional; algo rariño e moi secreto. ¡Iso; secreto!

-¡Vindo do Secretario, secreto terá que ser! -Exclamou o aludido, ao tun-tun, máis ben para seguirlle a corrente.

-Nada diso, caro Doutor, que a encomenda, como todo, vén do Alcalde, que eu, aquí e agora, só son un executivo...; ¡obviamente en favor dos intereses locais, cos teus incluídos!

-¡Ah, claro, executivo...; o que fai as execucións! Agora que os Salmonte non teñen verdugo; ¡nin verdugo, nin rolo, nin picota! Rectifico, que o que é por rolo..., ¡quéroche un conto!

-Déixate de trabalinguas, Doc, que as receitas e mailos certificados das defuncións falos ti. O caso é, falando en serio, que precisamos un estudio da poboación enferma, enferma crónica, ou tarada, ou..., ¡con defectos, con eivas, que resulten certificables! Aquí, entre nós, hai que inxectar cartos neste Municipio, ¡como sexa! Transvasalos, succionalos, rapinalos para aquí, ¡que a Seguridade Social ao de hoxe ten abondo!

O Médico riuse deles, cunha gargallada que moito chamou a atención daqueles xateiros que seguían dándolle á cunca, pero non se decataron de nada pois aqueles munícipes seguían conspirando tal e como se debe conspirar: ¡polo baixiño, a medio ton!

-¡Gran idea a deste taumaturgo, vive Deus; con este Secretario entrou en Churiz...; non sei, o New Deal!

-Vivamos todos, Doutor; ¡todos nós, claro, que a ti tocarache algo, unha febra, desde a cabeza á cauda, como dixo aquel Rei que repartía mercedes! Unha aclaración para o noso Manuel: non me estou referindo aos autos senón as Mercedes. ¿Vale? En canto a ti, Médico, todo iso será se colaboras con xeito, ao son que che toque don Manuel..., ¡que hoxe por hoxe é o teu Alcaide!

-Vexamos: -O Galeno, albiscando un choio, baixou a voz, outra vez, polo menos un semi. -Eu empezaría, nesta colaboración patriótica, por relacionar as desviacións de columna xa que, como sabemos, a nosa xente ten unha xiba monumental, que lles vén de carrexar na cabeza, principalmente na cabeza, aquelas sellas da auga, e mailos feixes, desde a máis remota infancia. Esas radiografías están clasificadas, oficialmente, como grado de incapacidade para o traballo habitual dun labrego. Etcétera, moitísimos etcéteras, que cos certificados médicos fanse milagres, incluso ese tan socorrido de librar do Servizo aos fillos dos amigotes...

-Querido Lucas, -suxeriulle Aurelio, -vai parando con esa disertación dos etcéteras, e deixa á parte eses milagres, polo menos ata que preparemos o peto do santo, que o tema principal, o que traemos ao tapete, ao noso, ao verde, é o tute. ¿Nos ves que hai odaliscas amosadas aos ajimeces da costa Fleming; esas que acaban de asaltar a fortaleza, o castelo salmontés...? ¡O noso asunto é de murallas a dentro; séxase, top secret!

Manuel, escamado, sen entenderlles aquel ensarillamento de verbas incoherentes, pero celoso de que non o deixasen fóra do invento, calquera que fose, que sendo do Aurelio, rendible tiña que ser:

-¿Doutor, qué dixo este Aurelio nese trabalinguas; que ese asunto do Secretario non ten tope? Será porque quere, que mouras é certo que non hai, pero o que é morenas, diso, á esgalla, ¡coa regaña a punto! Quere dicirse, co traballo comezado, que esas dan menos que empurrar, e non se desgasta a verga...; ¡as que queira! -Resultaba evidente que o traizoou o subconsciente, calculando que lle iría mellor se desviaba ao Litis para outra cor, que ao fin e ao cabo Manuel era un galo do curral, insuficiente ao que del se esperaba, pero fachendoso, fatua e pertinazmente fachendoso.

-Manoliño, -burlouse del o Galeno, -frea esa imaxinación, que se o Secretario non ten tope, ti tela longa de máis... Este tope alude, refírese, a outros buratos: estase a referir a unha receita inglesa, a propósito desas mozas que roldaban por aí, aquí mesmo, ao noso lado; ¡e ti, ao natural, sen precaucións, sen profilácticos na lingua!

Manuel, sempre propenso a preocuparse pola excesiva listeza e pola excesiva preparación daquel Secretario, segundo os seus módulos, cousa contradictoria xa que lle agradaba e conviña pero á vez empezaba a ser preocupante para un simple caciquiño territorial, dos da vella escola, dirixiuse ao Médico:

-¡Este carallán...! Oes, menos fachenda e procura levarte co Aurelio, que é perigoso, moito, neses babeis que se trae; mira, de cada verba fai un documento, e de cada documento tira un preito..., ¡en menos do que eu esfarelo esta faria!

Lucas asentiu, concordante, plenamente convencido:

-Xa o teño fichado, xa; dos pés á cabeza; e iso que tiven un suspenso en Psicoloxía Aplicada. Pero volvendo á proposición deshonesta, á que nos suscita este home: Esas revisións previas, esas de chupa-la Incapacidade dos labregos, teñen os seus atrancos, principalmente por culpa dos Avogados e dos Médicos do Instituto de Previsión, tales que...

Aurelio non cedía facilmente a vangarda daqueles plans mefistotélicos:

-¡Para aí, Doutor, que da cuestión xurídica teño unha boa trama no meu tear! En canto á médica, á túa, niso terás que facer as conexións precisas. Encargareime, asemade, de move-los peóns, paso a paso, da dereita para a esquerda..., ¡que tal é como maman as lebres! ¿Víchelas mamar? ¿Non? ¡Pois eu, si, así que che gaño en observador!

Manuel, perdéndose nos puntos daqueles danzantes; e sempre así:

-¿Que é iso de move-los peóns? Secretario, déixate de metás fóra, que aquí xogamos ao subhastado; ¡todos, ou ningún!

-¡Manueliño, qué ben o dixeches: xogamos ao subhastado, ás poxas! Non obstante, pídoche que non invadas o meu terreo, o meu propio; que haxa reciprocidade, que a Gramática é cousa miña. ¡Son palabras túas! O meu peón vai ser o propio Auxiliar do Concello, que así tamén o unto, que para algo se supón que é comunista.

Ese Xaquín axudará aos proletarios pasándome ao despacho tódolos pseudo enfermos da bisbarra, tódolos inapetentes do traballo..., ¡con tal de que teñan apetencia dunha pensión desas, desas de Incapacidade! Iso, esa intermediación, ademais dunha sona merecida, proporcionaralle algún que outro xamón...; e de paso, máis vendas nos almacéns da noiva, que xa a vexo de alcaiota deses corruptos que pretenden cobrar do Estado; ¡unha lexión deles! Tódolos vellos e tódolos mozos, tódolos que xoguen a enfermos crónicos, absolutamente todos, pasarán a ser clientes de seu sogro. ¡Como vou gozar con esta prevaricación inducida, compartida, con ese teórico das utopías!

Manuel, sempre coa teima de que non o fixesen de menos:

-¿Eu, qué; que pinto eu? ¿Quedo fóra? ¡Iso non está ben, que para algo son a primeira, a dignísima Autoridade, que así me chama o Crego!

Pero Aurelio tiña ascendente de sobra como para achantalo; todo o preciso, en todo instante:

-Manuel, ti, coa vara, tes abondo; e vaina conservando, que nos vén de marabilla, ¡a todos! O resto queda por conta do meu inxenio; o resto e mailo reparto, pero non se fale máis por hoxe, aquí, que este non é un sitio idóneo.

-¡Secretario, a modiño, un respecto, que esta sesión, mentres sexa oficial, levántoa eu!

Lucas botouse a rir, nunha fervenza irónica:

-¿Manuel, levántala; seguro; xa non precisas daquel medicamento que che receitei..., o Erectilón? ¡A verdade, palabra de Esculapio, véxote débil! De momento, amosa esas pupilas...

O Fidalgo cabreouse; moito:

-¡Que che digo que si, Doutor! ¿Tan pouca autoridade me atribúes? E ti, Secretario, para de darlle ao tope, ao secreto, e aclárate dunha vez, ou..., ¡ou non empezaras con esa proposta!

-Manuel, acouga, que tampouco é por aí, que para vosoutros non teño segredos, pero canto menos saibades da película máis graza vos fará; ¡sen riscos! Direilles aos paisanos, eu mesmo, que as cousas están difíciles, que terei que molestar xente importante; que para min non lles quero un can, seráfico que son, que o fago todo por servilos. ¡Ah, pero..., que o pero está na Capital, que aló só entenden de billetes, aínda que non deben apurarse por iso, que os cartos da recomenda adelántollelos eu; outro favor que me deben, que xa mos devolverán, daquela, cando cobren os atrasos!

En definitiva, voulles cobrar pouco, unha maquía: de tres a catro mesadas; tódolos atrasos que lles veñan, que así será diñeiro frío, que non lles sae do peto, do deles; unha especie de Imposto de Sucesións, gravado sobre un caudal relicto, para entendernos. E polo que toca ao noso reparto, teredes que confiar en min, coa precisión de que, nalgún caso, traballaremos de balde, por pura imaxe, como fan tódolos médicos que se prezan; ¿non si, Lucas?

Manuel, máis sereno e máis satisfeito con aquelas explicacións, xa se puido entregar ao seu vicio preferente, ao naipe:

-¡As corenta!

Lucas, vencido, deixou as cartas sobre da mesa, disposto á retirada:

-¿Ves, Manuel, cómo se che calmaron eses nervios co cheiro das comisións, dos produtos deses incapacitados? ¡Mellor dito, dos que incapacitaremos nós, coa miña inestimable colaboración! Agora, co novo Secretario, ti xogas con pulso, que nos últimos anos...; ¡parecías aquel Sancho, gobernando de balde unha Ínsula Barataria!

O aludido sorriuse, picarón:

-É que a min as receitas do Aurelio séntanme..., ¡mellor cás túas!

Esgotada aquela estratexia, as "autoridades" non pasaron á seguinte polo milagre de que aparecese en escena, entrando pola porta do Café, aquel Párroco tan simplón, tan inefable, tan..., ¡bieito! Lucas volveuse á cadeira, estirando nas pernas canto lle deron de si, que era moito, para mellor estomballarse; e o Alcalde, que se levantou cortesmente, levouse os dedos á sen para facerlle ao Párroco unha especie de saúdo militar:

-Señor Cura, sempre chega tarde á mesa do noso altar...; ¿como lle chama este Lucas, que non me lembro?

-Chameille, lúdica; séxase, ara votiva dos ludópatas, ¡nos!

-¡Ah; grazas! ¿Il será por aquilo de que os últimos...?

O Bieito deixou caer o seu bonete, beatificamente, no velador contiguo, e inclinóuselles, discretamente, que tampouco era cousa de irrita-lo poder temporal:

-¡A vostede, don Manuel, pásalle igual coa Misa; igualiño! Sequera ben sabe aquel refrán que di: O que chega tarde nin oe Misa nin come carne. Salvando as distancias, niso de come-la carne..., ¡se cadra tiña que ser menos, que o vexo redondo, cada día máis! Pois, precisamente, con tanto saín, esas tarefas dun Concello tan pecadento...; ¡vaia, que se empeza nun infarto, e acábase de funeral!

Aquel inefable tiña boa vontade, pero de tacto, algo menos. Duplicoulle ao Interfecto:

-De todo iso..., non se queixe, que a pesares dos meus bronquios, que lle teño bronquios, ¿sabe?, funo visitar case tódolos domingos deste inverno. Comigo de Alcalde non lle vai mal, que ata persigo aos seus inimigos; ¡xa verá a somanta que lle van dar eses comunistas..., se os deixamos retornar! Lémbrese de que, por desunida, no 36 perdeu a Fronte Popular...

-Que foi á igrexa de cando en vez iso é certo, pero algún dos santos evanxeos tronzouno pola metade; en canto ós seus bronquios, será máis ben por culpa deses xarutos... ¿Que di o Médico diso, que o ten cerca? Andan tan xuntos que logo parecen o César e mailo seu Bruto...; -Aturulouse o Crego, novamente, así que tivo que facer un corte, un tropezón, para dar saído daquela inconveniencia; -quero dicir, ó revés, que Brutus era o que ía para herdeiro do César... Pero non me miren desa maneira, que só foi unha divagación miña, ¡historias do meu latín!

O Galeno preferiu entendelo á súa maneira:

-Santidade, deixe as cousas como están, que en materia de enfermidades, nos, os médicos, temos a nosa reserva, ¡profesional! Xuramentos hipocráticos, ¿entende?

A santidade do Cura non lle impedía decatarse de que metera o remo, sotana incluída:

-¡Deixémolo así que aquí non pasou nada..., de momento! E sigan con ese subhastado, que eu véñolles do Rosario, e non estaría nada ben pasar das devocións ás distraccións, así, de seguido.

Lucas, que era un burlón nato, xa o coñecemos, non perdoaba aquelas ocasións para facturar ao grande, sen piedade; todo ó contrario do Presbítero:

-Este don Bieito é un as, ¡palabra de Galeno! Por iso, de tanto achegalo a nós, vainos converter. Daquela, ¿que faría un Crego tan celoso do seu ministerio..., sen pecadores?

O Bieitiño tampouco era manco cando se arremangaba, pero o malo era que o facía cargado de inocencia:

-Pois..., ¡sería algo así como se vostede nos curase de antemán, a todos, tal que unha vacina!

Salmonte, na súa xurisdición tradicional, familiar, aínda medieval, críase na obriga de mante-la convivencia pacífica, maiormente entre os burgueses, aqueles que consideraba asimilables á súa nobreza, sequera fose por elevación:

-¡Ide parando, que xa está ben de filosofías; me cago nese dos infernos! Aquí viñemos para distraernos dos nosos traballiños neste val das bágoas. ¿Non si, Secretario? ¿Ou é que xa non estás comigo, non me acatas, non me defendes?

-¡Manuel, non digas iso, que se eu fose muller, daquela chamaríanme dona Lealdade...!

Don Manuel Salmonte, a penas lle fixo caso, que naquel intre tiña entre mans un problema adicional, de circunstancias; se chegase a estar na armadura dalgún dos seus entregos, seguro que ordenaba o aforcamento dun camareiro tan remiso, tanto, que non era capaz de tremer diante dun Alcaide:

-¿A ver, ti, mocoso, qué pasa con ese dominó? ¿Non ves que chegou o señor Cura, que é o que domina neste arciprestado? Non acabas de aprende-los costumes da xente de cuna; ¡nin coas dignísimas autoridades! Leña verde e camareiro novo..., ¡quítamos de diante dos ollos!

-Manuel, deixa en paz ao mozo, ao teu vasalo; déixao vivir, ¡que primum vivere, deinde philosofare! Xa filosofaremos co dominó, que a tarde aínda é virxe...; ¡unha das poucas! -Lucas, suavizando e provocando, todo asemade, naquela dicotomía da que tanto gozaba.

O aludido revolveuse no asento, incómodo, cativeiro para aquelas nádegas de boi cebado, motivado por aquel aparente descontrol:

-¿Pero qué raios pasa neste Municipio, que lle deu ao Médico por falar en pentecoste?

Mediou o Bieitiño, tentando exercer o seu perenne e infrutuoso apostolado:

-Señor Alcalde, será que nos visitou o Espírito, e daquela desatou as linguas, que desde que lle gañei aquela partida aquí a don Aurelio esta Vila está como..., ¡santificada! Non llelo debera dicir para non provocar vaidades, pero é certo que a xente mudou de comportamento desde que mandan vostedes. Noto unha cousa...; non sei, un retraemento; máis prudencia, máis discreción, máis silencio... ¡En definitiva, un sometemento á vontade de Deus, unha santificación! Xa notei, tamén, tamén, digo, unha satisfacción xeral niso dos preitos..., ¡que corren menos para a Capital! Polo pouco que me din, moitos concordan en que lles sae máis barato consultarse aquí, na propia Secretaría do Concello, que de seguida vai vostede e arránxalles as cousas, bastante equitativo, bastante ben. Do que se queixan é de que lles cobre aos dous, aos dous litigantes, quero dicir, por ámbalas partes. En todo caso, que Deus llo pague polo ben que lles fai aos meus fregueses, que no tempo que levo en Churiz a metade das melloras íanselles neses preitos das irmandades, ¡tan feos que son polo moito que escandalizan aos morgados!

Notóuselle ao Secretario que deses temas prefería discreción:

-Señor Cura, coidaba que os secretos da confesión coincidían, en paralelo, coa reserva profesional, da que tamén falou Lucas... Díganllo na confesión ou fóra dela, mentres non litigue polos seus estipendios, a min déixeme de lado coas minutas..., ¡que cada un vive de cadanseu altar!

-Non se enfade, don Aurelio, por Deus non o faga, que as súas virtudes nin son nin deben ser secretas, que están na boca da xente..., ¡que este é un pobo agradecido, si señor! Sequera ben sabe iso de que, Vox populi, vox Dei. ¡Dóbrome!

O Alcalde, tratándose de xogo, sempre o vimos animado, unha eminencia:

-¿Pero, qué fai...? ¡Bieito, esas gafas...; nin se dobre nin faga xenuflexións, que puxo o cinco - seis polo seis dobre! ¡Apañados estabamos en Churiz se mandase vostede!

O aludido azorouse de mala maneira e retirou aquela ficha improcedente:

-Os cregos tamén erramos, señor Alcalde, de cando en vez, que xa se di que, errare humánum est.

Refolgou don Manuel, satisfeito de pillalos nalgún renuncio:

-Menos mal, que a min, entre estes sabios que as acertan todas, xa me entraba o complexo; ¡un complexo de mil diaños!

Aquel tonsurado non tiña un hisopo á man, pero bendiciuno de palabra:

-Non hai de qué telo, que vostede é un dignísimo Alcalde, o mellor que coñecín; ¡sempre o direi!

-¿Aínda que lle tronce os evanxeos chegando tarde...?

-¡Non; por favor, iso non; non o faga, que é un mal exemplo; nesta Vila tan piadosa non llo quero a ninguén, e menos a un Alcalde designado pola graza de Deus, en vertical, que é como baixou do Ceo a esqueira de Xacobo! ¡Neste caso, tal cal!

Manuel fretouse as mans, sobranceiro de satisfacción:

-¿As demais..., pásamas, todas?

-¡Non vexo outras! E logo que, mentres ninguén lle tire a primeira pedra, Deus me libre...

A satisfacción do Salmonte era tan grande que lle deu por facer chistes:

-Señor Cura, agora que di iso, iso da primeira pedra, ¿sabe qué me ensinaron, de neno, unha Tata que tiven? Voullo dicir: Que aínda que todos digan, na mesa, Eu tampouco, hai que pensar para si, para que non nos torzan a vontade, ¡Pois eu, de pan, pouco! Polo que engorda, claro; e deixar que nos sirvan as talladas do compango..., ¡mentres queden! Eu tamén lle sei xogar ás guilindrainas...

O Crego fixo que se escandalizaba, se cadra ben menos do que aparentou:

-¡Don Manuel, acórdese do rico Epulón, e para que non me gañen sempre, propoño pasar ao tute...!

Pero no tute seguiron con aquelas bromas tan significativas, tan reflectivas da mentalidade de cada quen:

-Iso non vai comigo, que sempre lle poño billetes na bandexa, ¡que o que é mellor contribuínte, nesta parroquia...!

Lucas, amosando aquela vea ateística da que se xactaba a miúdo:

-¿Non o ten Deus, Deus ou o san Bieito, este Arcipreste que naceu así, tan inxenuo, que por iso o teñen de santo tódolos ídem?

Manuel botoulle un capote; envelenado, por suposto:

-¡Cala, matasáns; ou calas, ou lle digo ao Cura iso das pílulas e dos profilácticos, que os andas receitando por todo o Distrito..., en contra do censo!

Menos mal que aquel Bieito era realmente iso, un bieito: ¡na máis completa inocencia niso dos anticonceptivos!

-¿Que é iso das pílulas; acaso outro invento da lonxevidade..., para retrasar a toma de posesión dos santos?

-Nada, señor Cura, -esquivou o Doc, -non lle faga caso ao Alcalde, que agora non falou ex cathedra; ¡cando estes munícipes redacten un Bando ad hoc, un que sei eu, daquela xa verá a qué banda lle convén xogar!

O Crego non se apeaba da burra, nin da burra nin da súa burremia; e seguía perdendo; ao tute tamén:

-¡Estes condenados! Non lles entendo nada, nadiña, a ningún dos tres. ¿De qué pílulas falan; xa se inventou esa vacina do cancro?

-¡Non se preocupe, que vostede desa receita non precisa, pola graza de Deus, que lle abonda cun Ave María!

-¿E logo, atópame ben? -¡O máis próximo é un mesmo!

-¿Que se o atopo? ¡Coma un crego! Vostede siga rezando, maiormente polos defuntos, que este Concello non precisa dese Deus dos curas; ¡vai de lui même!

Non as tiña todas consigo aquel eclesiástico, que algo crucificado sentíase; o que non discernía era cal deles sería o bo ladrón:

-¡Non sei, non sei; non sei se estarán ríndose de min, o que sería un sacrilexio..., polos meus hábitos! En fin, como dixo o Médico, ¡resignación! ¿Vostede qué opina, san Aurelio? ¿Sabe que significa o seu nome? ¡Case nada: Da cor do ouro! Pero vostede, de egoísmo, de avaricia, coido que nada, que vostede si que é un santo..., ¡se o comparamos co noso Galeno!

-Don Bieito, eu non opino, nunca xamais, que para iso están as Alcaldías. ¡Eu, executo! Mire, este equilibrio noso, este das Forzas Vivas, vai ben: tenlle catro patas, ¡coma os bancos! Vostede, como din os comunistas, dea opio á xente; ¡séxase, resignación! O Doutor vai tras súa, co seu ácido acetilsalicílico, que se non cura o que non curou o Cura, polo menos calma na xente, no pobo, ¡cousa de seu interesante! Don Manuel, vostede con tal de vivir, de vivir ben por suposto, déixanos vivir aos demais; ¡outra virtude! E de último quedarei eu, que servidor, servindo aos tres poderes, ¡servido vai! Nada, o dito, o que se ve: ¡As corenta!

Aquel Crego quedaba, xa estaba, convertido á secta do Aurelio; e quixo poñelo de relevo, inocentemente para máis INRI:

-¡Que razón a deste Alcalde cando fala da sorte que tivemos co seu nomeamento! Señor Secretario, vostede é unha lumieira, un facho, que para min quixera a súa labia; se eu fose Papa, daquela, mesmo daquela, facíao Bispo, Bispo de Churiz...; ¡ou se cadra, Cardeal!

Sorriuse Aurelio, para dentro e para fóra, con toda a picaresca imaxinable, que ben lla cacharon e apuntaron aqueles Inspectores da Fiscalía Celeste.

-¡Pois eu, o que é a vostede, meu Reverendo, sen vacilar, facíao Secretario!

Aos poucos, cansos do xogo e do parloteo, tanto do dominó coma do tute, dos dime e dos direiche, cousa habitual neste tipo de tertulias, ausentáronse aquelas eminencias. Manuel e mailo seu Aurelio, atarefados, a maiores, na montaxe daquela Promotora de Vivendas, que tiña por obxecto directo acaparar os solares, acaparar tódalas terras útiles do circundo da Vila, para transformalas, seguidamente, sen présa, ¡para non chama-la atención!, e sen pausas tampouco, ¡para aproveitarse dos milagres da vara edilicia!, en pseudovivendas, en esponxas zugadoras de tódalas divisas emigrantís, ¡e máis que houbese na bisbarra! O primeiro que lle dixo Aurelio ao consocio, de camiño para o Pazo Salmonte, foi:

-Manoliño, é necesario que teñas máis sutileza co Médico. A ti pásache desapercibido e pouco che vai importar desde que te faga multimillonario nisto da construción, pero non está ben ensinarlle as cartas ao teu sucesor. ¡Se non foses tan burro...!

-¿Sucesor, qué, quén; sucesor meu? ¡Ese non ten fío co Xefe Provincial, nin directo nin indirecto, que o teñen polo que é, un esquerdoso de moita papilla e de pouca efectividade; e logo que non cree en Deus, principio e fin de tódalas cousas, alcaldías incluídas!

-Manuel, atende ao consello: Ti espera sentado, na porta do teu pazo, ¡e daquela verás! Ese tío aínda ignora o seu gran poder de convocatoria para cando chegue a democracia; que chegará, algún día, que ese vello..., ¡xa me entendes, non hai outro coma el, que xa morreu o cabalo de Espartero, e supoño que tamén o de Santiago!

Ti vai ponderando: A medicina estase socializando, de día en día, e haberá un momento en que os vellos, as receitas dos vellos, serán a mellor demagoxia, o mellor dos imáns: consultas gratis, receitas gratis, incluso para os nenos, de produtos modernos, nutritivos...; non sei cómo se chaman; e doutras cousas, das que xa hai nas farmacias, e das que veñan no sucesivo, gratis. Todo iso a nome dos xubilados, na documentación dos xubilados, etcétera. Logo está iso de que os mozos emigran. Aquí terán piso, pero residirán fóra, lonxe, nesa Europa das democracias. Daquela todo será vellos: nas vilas, nos rueiros, nas cidades. ¡Vellos, vellos..., vellos a feixe! Votos do papanatismo, pero tamén do medo; votos de comenencia, votos do conservadurismo máis pragmático, indiscriminadamente de dereitas ou de esquerdas, ¡que iso é accesorio!

O poder do voto desa lexión de vellos, unha xeración de vellos a punto de entrar na última das quintas, ¡na dos pensionistas! Coa lonxevidade en incremento, a cousa será definitiva; e daquela todo irá en contra túa: ¡gastado, queimado, obsoleto coma unha picaña! Contra ti, por suposto, por lei de vida, polas leis do egoísmo humano; e indubidablemente a favor do Médico, un Médico populista, demagogo á vez que compracente; incapaz de reciclarse, de actualizarse medicamente, pero simpático na tona, no superficial, ¡como é o caso deste Lucas! ¿Espertas, Manuel, que tal parece que as miñas profecías estante durmindo, cando debera ser todo o contrario?

-¡Demontres, que se esperto; nunca se me ocorreu matinar niso, nesa posibilidade! A mais de Secretario, ti es o meu augur.

-¡Manuel, posibilidade, non; probabilidade, ou máis exactamente, proxección, seguridade absoluta! A túa xogada, a grande, a definitiva, está na velocidade que lle imprimamos á promoción desas vivendas, que despois, de ricos, cando volvamos, por lei pendular, á democracia, ¡daquela mira cómo se me pon o dedo! A túa alcaldía e maila miña secretaría, para entón, que a metan por onde podan, ¡que as súas Américas serán residuais! Manolón, dáme esa man: ¿Quedamos xuramentados, de aquí e de agora, definitivamente, para facer un de muleta do outro, pase o que pase e digan de nós o que digan?

-¡Ai, ho, por cento un anos; e que Deus che pague un consello de tal categoría! O que non quero é que te vexan coa Mabel, que a xente rise abondo de min..., ¡por outros motivos!

Aurelio, ¡da cor do ouro!, fíxolle un aceno de asentimento, ou máis exactamente, de concesión, de simple concesión formal. Manuel, pola súa parte, tan simple e tan simplón, quedouse reconfortado, e detívose na mesma beiravía, oito pasos antes do seu palacete. Daquela, encarado co Litis, mostroulle unha faciana de tantísimo agradecemento que a punto estivo de darlle unha aperta, pero estaban na rúa, á vista de medio Churiz, que se non, daquela..., ¡daquela mesmo o ía adorar, coas mans encrucilladas por sobre da empuñadura da súa vara milagreira, edilicia, máis luxada e máis prostituída que unha aguillada das de estimula-los touros das vacas!

…