Recordos da posguerra

Andanzas,chanzas e danzas en Castroverde:
Diciamos onte

"Diciamos onte" é unha nova colaboración de Xosé María Gomez-Vilabella na súa sección chamada "Andanzas, chanzas e danzas en Castroverde", inaugurada fai pouco. Esta semana fai memoria no seu escrito do que foi a guerra civil, millor dito, a "guerra incivil", por terras do concello nos primeiros anos da posguerra. Dí un dito que as cousas e os feitos que non sacordan, e non se contan é como se non houbesen existido. Cóntanse hoxe todavía porque houbo a mala fada de que existiron. Nunca mais teñamos que dicir ... "diciamos onte" para acordar unha loita fraticida e civil; millor dito, incivil.

Para baixar a versión pdf:
http://www.box.net/public/vq2g16lv0j

Xénese do Camiño Primitivo

Andanzas,chanzas e danzas en Castroverde:

Romance do Camiño Primitivo

Hoxe inauguramos unha nova sección no blog baixo o título de "Andanzas, chanzas e danzas en Castroverde" a cargo do noso amigo, socio e ilustre escritor da bisbarra de Castroverde Xosé María Gómez Vilabella.

O longo das vindeiras semanas iránse vertendo novas colaboracións en xeito de tradicións, romances, lembranzas, etc que han servir para encher a nosa memoria e a de toda-las xentes do concello. A Asociación ten a seguranza de que ir cabo delas, semana a semana, será voar aos nosos anos mozos viaxando no tempo.

Nesta primeira colaboración evoca o autor un romance do Camiño Primitivo, cantiga rescatada da memoria da historia e da fantasía do autor que ben podería haber sido salmodiada nas portas dos hospitales de peregriños do vello Camiño. ¡Quizaves, por qué non, así foi!

O artigo, que leva por nome Xénese do Camiño Primitivo, pódese baixar puxando riba do enderezo ao pé desta nota. O editor permitíuse a licenza de facer tres partixas: o introito, o romance e mailo epígono, que non epílogo, final.

http://www.box.net/public/oxepksb2gs

Fotografía: Imaxe de Santiago no antepeito da"Porta de Santiago", na Muralla da cidade de Lugo

A fin de coñecer outros patrimonios:

VIAXE A RIBADAVIA

Este é o programa do próximo viaxe a Ribadavia a facerse o día 14 de Octubro:

9 h Saída da estación do tren de Lugo.

11 h Chegada a Ribadavia. Punto de encontro: o Museo Etnolóxico. Visita ao Museo incluíndo a zona de servizos internos.

12 h Visita a Ribadavia: Centro de Interpretación Xudea, muralla e Porta Nova, (o Castelo está en obras e non é posible acceder ao interior por razóns de seguridade), casco histórico e Igrexa de San Domingos.

14,30 h Comida. Nun asador na propia Vila.

16 h Visita á Igrexa de San Xés de Francelos.

17 h Visita á Igrexa de Serantes, Retoral de Leiro -antiga granxamonástica-, posible visita ao Mosteiro de San Clodio -hoxe Hotel- e Castro de San Cibrán de Las.Temos a posibilidade de que os que queiran, e poidan, que se queden. César Llana, encargaríase de buscar algo.

Para facilitar a organización:
Avisar antes do día 10 de outubro, martes

Agardando a túa asistencia, recibe un cordial saúdo.

Asdo.: Manuel Muñiz Besteiro
Castroverde-Lugo-Ribadavia, 2 de outubro de 2006

Nestes enderezos e mais no título (a web do Concello), podes atoupar web´s sobre Ribadavia

http://www.ribadavia.com/index.php

http://www.ribadavia.net/

http://www.cgmuseos.org/ribadavia.html

http://www.agalicia.com/ribadavia/

Toponimia de Castroverde:
O Rego dos Lagartos, que nace en Montecubeiro e morre, precisamente, en Pena.

Aportacións de
Xosé María Gómez Vilabella

"A lenda da Fada Berlina e mailo Moscoso do Castro Verde, séxase, do Señor do Castrum de Vallis Viridis para máis precisión, foi desta maneira, que así ma contaron os vellos do lugar, e con máis detalle cá ninguén un señor de Toldaos, descendente daqueles xudeus fuxidos de Toledo, ou máis exactamente, fuxidos daquela raíña que pretendeu axotar ós xudeus, e de paso,“domar e castrar” ós galegos, pero esa historia, por brevidade, quedará para outro día.........."

Deste xeito comenza a transcripción da lenda que podemos atopar na dirección que remata este artigo introductorio. Para aqueles que non tivemos a sorte descoitar as verbas sobre o "Rego dos Lagartos" que pronunciou Xose María Gómez Vilabella no roteiro de Montecubeiro, temos agora a ocasión de poder leelas no dixital "Amigos do Concello de Castroverde".

"O rego dos lagartos" é unha narración novelada en forma de conto dos que estas terras teñen unha longa tradición. ¿Conto que escoitou de cativo a un parroquiano de Toldaos? ¿Froito da imaginación do narrador? Deixémolo estar e escoitemos a lenda "Do rego dos lagartos" que é o dinterés.

Dámoslle as grazas ao noso compañeiro de Asociación e ilustre escritor Xosé María Gómez Vilabella pola sua colaboración e agradamos dél muitas lendas e historias mais, que ben sabemos, ten inda por desvelar.

Para baixar a lenda en pdf puxar sobre a seguinte dirección:

http://www.box.net/public/tx3ox158x8

Un interesante artigo sobre as aldeas na galicia

"Amigos do Patrimonio de Castroverde" recolle nas súas páxinas este artigo de Carlos G. Reigosa po-lo seu interés para a nosa Asociación e en xeral para o patrimonio da Galicia enteira. Trata sobre as aldeas, muitas delas xa desaparecidas e outras a desaparecer en poucos anos. Aquelo que cae malo é de erguer. Inda estamos a tempo, se é a nosa intención facelo, de axudar a que as nosas aldeas non sexan mañán un sono perdido. Son as administracións as que teñen que coidar de que nelas quede xente. Para que isto sexa deste xeito é necesario coida-lo agro, crear postos de traballo e dotar de servizos mínimos colectivos as aldeas e as vivendas para que a xente non emigre en busca dunha vida millor. Nos decimos neste caso Aldeas: un patrimonio a protexer

OPINIÓN
:: QUERIDO MUNDO ::
CARLOS G. REIGOSA

La Voz de Galicia 29-09-2006

Aldeas (*)

Temos moitas aldeas fermosas, mais estamos deixando que morran. E algún día botarémolas de menos. Tan certo que isto xa non terá remedio. Seguiremos no noso mundo de cidades cada vez meirandes, enchéndonos de atascos e de pensamentos únicos ( porque os pensamentos únicos son varios sen deixar de ser únicos). Ata o día que comecemos a notar que nos falta algo e nos invada o desacougo polo ben perdido. Entón miraremos arredor e probablemente descubriremos paisaxes recoñecibles e vellas casas de pedra aínda de pé. Mais faltará a alma de todo isto: a sabiduría que só se aprende nun diálogo ininterrumpido coa natureza e a extraordinaria diversidade cultural dos seus habitantes. Hoxe pasamos ao seu lado sen decatarnos de que xa non falamos o seu idioma da alma nin compartimos os seus saberes. Aínda cremos que somos iguais porque nacemos nas mesmas terras, pero eles xa non viven nesa mentira. “ Este mundo acábase”, dinme algúns veciños da Pastoriza(Lugo), e eu aínda sei o que queren dicir: que as miles de cousas que eles souberon facer -como auténticos titáns e mestres- xa non lle interesa a ninguén. Toda a súa enorme ciencia da vida morre en cada enterro ao que asisten, e asisten con moita frecuencia. Eles poderían dicir coma Terencio que cada humano lles é alleo, pero que é agora o humano? Ese “petimetre” cego que chega no verán orgulloso das súas vacacións e saúda a todos con agarimo, mais sen escoitalos ninn entendelos? Hai 33 anos, o economista Ernst Friedrich Schumacher publicou O pequeno e fermoso. Defendía un equilibrio que non leve ás cidades a un engorde atrofiante nin condene ao pequeno a súa extinción. Mais nin siquera el foi capaz de descubrir o que se perde cando enmudece, cando cala unha aldea, toda esa desfeita do profundo e fermoso!

(*) Orixinal publicado en castelán

Irmandamento co concello de Castroverde de Cerrato de Valladolid

Resume do viaxe a Castroverde de Cerrato (Valladolid)

Lugo-Castroverde, 17 de setembro de 2006

Ola amigos e amigas!:

Comentarvos, como xa sabedes algúns, que este pasado sábado, día 16 de setembro, representates da Asociación, fixemos unha visita de cortesía a Castroverde de Cerato, esta viaxe estaba dentro da programación dos Irmandamentos, que como xa sabedes, fixeramos unha visita a Castroverde de Campos, o pasado febreiro, e en abril a Castro Verde de Portugal, e faltaba por visitar Castroverde de Cerrato. Alí estivemos; reprsentantes da Asociación “Castrum Viride” de Castorverde de Campos, que representaba tamén ao Concello, representantes da “Asociación Amigos do Patrimonio de Castroverde”, represetante do noso Concello, e representantes do Concello de Castroverde de Cerrato, de Valladolid. Dicir que nos estaban esperando o Sr. Alcalde e concelleiros. Alí intercambiamos algunhas impresións e pequenos detalles. Logo ensináronnos o Casa do Concello, a Igrexa, monumento que ten unha importancia siginificativa, tanto arquitectonicamente, como pola imaxinería que conserva. Logo subimos a un páramo, que parece un castro dos nosos, pero que arriba, nunha extensión de máis dunha hectárea conserva restos de murllas, penso que medievais. Desde aquí o pobo e os arredores teñen unha fermosa vista. Na ladeira que mira ao pobo, teñen as “bodegas” excavadas na propia terra ou rocha.

Dicir, que a Comarca de Cerrato, está formada por varios pobos, que levan o nome de Cerrato, Alba de Cerrato, Castroverde de Cerrato etc. Este Concello, ou “Ayuntamiento” viviu e vive fundamentalmente da agricultura, gando lanar, cereais, algo de remolacha, viño, para a súa propia colleita, que fan e gardan nas adegas que antes comentabamos. Dámoslles as grazas por todo, e pola boa acollida que nos fixeron. Nós, como xa sabedes varios, agardámolos a todos eles para primeiros do mes de novembro, disto recibiredes máis información, chegado o seu momento.

Antes de novembro, dicirvos que temos pensado, como estaba programado, e para coñecer outros patrimonios visitar Rivadavia, e a Comarca, o día 30 de setembro, sábado. Teredes información ao longo desta semana ou a principios da que ven. No mes de outubro, o día 21, sábado, estamos pensando en devolverlles a visita aos da Asociación Arcas de Sarria. Comento todo isto para que vaiades programando.

Saúdos.

Manuel Muñiz

Presidente

Lendas de Gómez Vilabella
05/09/2006
Reportaxe
De ruta para descubrir o patrimonio etnográfico
Os Amigos do Patrimonio de Castroverde fixeron un roteiro por Montecubeiro

La Voz de Galicia
Carlos Vázquez

Conscientes de que patrimonio é todo, os Amigos do Patrimonio de Castroverde percorreron o sábado distintos lugares da parroquia de Montecubeiro. Fixo de guía Xosé María Gómez Vilabella, natural da localidade e autor de obras como Historias intra da bisbarra . Co libro de relatos na man, alí onde di a lenda que foi, no Rego dos Lagartos, o escritor relatou para un grupo de trinta persoas. Era a primeira parada do que sería unha ruta ateigada de lendas, teorías e feitos históricos para a lembranza. Cómpre advertir que algúns dos lugares visitados houberan pasado desapercibidos para nosoutros de non ser polas indicacións de Vilabella e máis as do incansable Manuel Muñiz.

Deixamos de ver o pazo de Carballedo para dirixírmonos ás auténticas Fontes do Azúmara, segundo testemuñou o guía amosando unha copia do catastro do Marqués da Ensenada. Na mesma zona había un muíño e mesmo disque que apareceron algunhas moedas, se ben do pantanoso só queda un reguiño a carón do recheo empregado na estrada, coñecida como cinto de Lugo.

Situados xa na Insua, un monte que arrodeado polas augas de dous ríos dende o alto ofrece unhas impresionantes vistas, Vilabella explicou a súa teoría de que o monte Medulio podería estar situado naquela zona onde, segundo cre, puidéronse refuxiar os nativos (galaicos) diante do asedio romano.

O Mazo de Penallos

Nunha encrucillada das Cavozas, onde había cruceiro e pousadoiro, vertéronse máis lendas.

De alí fomos conducidos ao mazo de Penallos onde tamén había un muíño. O mazo quedou soterrado trala construción dunha estrada conflitiva, e do muíño escasamente quedan uns muros absorbidos pola frondosidade. Só a visita á acea da Laxe, na Veiga, compensaría saber desa desfeita. No muíño de Xosé María Veiga, que aproveita as augas do Azúmera, aínda se peneira a fariña do farelo.

Dun oficio vivo marchamos ao castro de Maxide, que tamén ten a súa lenda. E un pouco máis adiante un monolito de dez toneladas lembrounos dos aqueles quince fusilados en San Cibrao de Montecubeiro. O xantar na casa Longarela e aínda despois a visita a Bolaño, puxo fin a unha xornada moi variada e entretida.

Nas Cavozas, unha encrucillada onde había un cruceiro e tamén pousadoiro, Vilabella relatou como aí a carón había un ferreiro ao que un día lle encargaron torcer o canón da escopeta do fillo dun ao que obrigaran a inscribirse na Falange. O ferreiro disque preguntou o por que e aquel pai contestoulle: Para que pense que apunta e non apunte, para que pense que mata e non mate

Dentro do programa de roteiros

Crónica do roteiro por terras de Montecubeiro

Castroverde-Lugo, 04-09-06

Benqueridos amigos e amigas:
A seguir fago un brevísimo resumo do roteiro do pasado sábado.

Por

Manuel Muñiz

Presidente

Asociación Cultural Amigos do Patrimonio de Castroverde

Tal como estaba previsto, o pasado día dous de setembro, tivo lugar o roteiro por terras de Montecubeiro. Xosé Mª Gómez Vilabella deleitounos coas súas explicacións arredor da lenda do Rego dos Lagartos. Dicir, que este lugar encóntrase preto da entrada da parroquia de Pena, desde aquí temos unha fermosa vista do pazo de Carballedo. A seguir visitamos as fontes do río Azúmara, que lástima que as obras da estrada da Deputación desfixeran o encanto destas fontes. Logo subimos ao Castro de Sarceda, e á zona da Insua onde disfrutamos da explicación da teoría do “Medullius”, que segundo o relator, estaría relacionado co monte de Monciro. Comentar que desde aquí se ven os lugares de: O Castelo, Berlán, O Escouredo, San Cibrao, entre outros lugares da parroquia de Montecubeiro. A seguir baixamos ás Cabozas, onde había un cruceiro, que era un marco indicativo, entre outras cousas, pero que os malos trazados da estrada, ten feito verdadeiros estragos, desde aquí pedimos que se faga o posible para recuperar este cruceiro. Petición que facemos a Cultura ou a Patrimonio para que boten unha man neste asunto.

Seguidamente baixamos ao muiño da Laxe ou Veiga, onde Xosé María, o muiñeiro, nos explicou todo o funcionamento e detalles do muíño, con aspectos ben significativos, como poden ser as pedras que antigamente levaban os rodicios, ou a técnica para que cando se rematara a muxega o muíño parara de funcionar. Desde aquí dámoslle as grazas, e facemos votos para que sigan funcionando estes vellos muíños. A seguir explicación de Xosé Mª G. Vilabella, sobre a torre de Bascuas e capela dos Penallos. Logo fomos ver o desastre que provocou a estrada da Deputación coa perda dun mazo e muíño de Bscuas, unha verdadeira lástima, e dicir que aínda hoxe a estrada está sen rematar, logo da desfeita...

Máis tarde fomos ao Castro de Maxide, que aínda conserva bastente ben os seus muros, e que debeu ter certa importancia na súa época. Temos que ter en conta que estamos nunha zona de castros e moi relacionada coa teoría do “Medulius”- Monciro.

Aperitivo nas Anduriñas, no lugar de Berlán, e que desde aquí damos as grazas a Xosé María e a súa familia pola boa acollida.
Para rematar a mañá subimos a S. Cibrao para ver o Convento e lembrar aos “caídos” da parroquia de Montecubeiro.

Pola tarde visitamos a parroquia de Bolaño e demos un paseo pola corredoira que vai arredor da Croa, camiño de Pozos. Dicir que Bolaño, como xa sabedes moitos, conserva bastante ben o seu patrimonio, como poden ser o quiosco da música, as lagas de enlagar o liño, o forno do cal etc.
Sen máis, recibe un cordial saúdo.

Algunhas imaxes do roteiro

Ao pe do monolito en homenaxe aos asasinados en Montecubeiro

Diante do muiño de Laxe

Diante do rego dos Lagartos

Nas fontes do Azúmara

Patrimonio cultural do concello

Mostra de antigos oficios e traballos artesáns

O pasado 27 de Agosto o concello de Castroverde inaugurou as obras de amelloramento dos tradicionais pendellos e o axardinamento do recinto do campo municipal da feira. Con este motivo tivo lugar unha mostra de antigos oficios tradicionais e artesáns, hoxe case todos eles xa extinguidos. Na mostra estaba presente a "Asociación Cultural Amigos do Patrimonio de Castroverde" para informar da sua existencia a todo-los veciños e público en xeral ao tempo que acompañar aos mestres artesáns que a ela acudiron, algúns de ben lonxe. Estiveron representados os oficios de zoqueiro, ferreiro, tellador, constructor de instrumentos musicais, aguardenteiro, ata un longo repertorio. A seguir, recollemos un resumo fotográfico dos traballos expostos.
























e chegou a hora de xantar .....

Roteiro do 3/6/2006

Imaxes do roteiro de Soutomerille

As fotografías son unha xentileza do noso compañeiro Xesús Ferreiro, quen as remitiu para sua publicación na revista dixital. Graciñas. Pódense ver mais fotos nos arquivos de word ao remate desta páxina.